Περισσότερη ελπίδα για αυτή τη νέα χρονιά

«Θα μπορούσε κανείς να υποστηρίξει ότι η ελπίδα αποτελεί μέρος όλων των αποφάσεων της Πρωτοχρονιάς, γιατί όλες συνεπάγονται την επιθυμία για ένα καλύτερο μέλλον για εμάς, για τις οικογένειές μας, για τις κοινότητές μας και για τον κόσμο. Πραγματικά, η ουσία κάθε απόφασης της Πρωτοχρονιάς είναι να βιώνει κανείς ελπίδα για κάτι καλύτερο». Jamil Zaki

«Οι αξίες και οι αρχές τους – μην βασίζεστε σε κανέναν εκτός από τον εαυτό σας – δεν έδωσαν ελπίδα σε κανέναν εκτός από αυτούς, ενώ εμείς ονειρευόμασταν έναν «άλλο κόσμο» Annie Ernaux (Τα Χρόνια)

Κρατήστε την πίστη σας στις δυνατότητες για ζωή σε συνθήκες που αποθαρρύνουν την ελπίδα» David Denborough (Retelling the Stories of Our Lives)

Η ελπίδα μέσα από διαφορετικές οπτικές

Μέσα στις γιορτές διάβασα μια βιβλιοπαρουσίαση της Jill Sutie για το βιβλίο του Jamil Zaki Hope for Cynics  / Ελπίδα για Κυνικούς, στο οποίο αναλύεται πώς στις προκλήσεις της ζωής η ελπίδα είναι μια καλύτερη απάντηση από τον κυνισμό. Ο Zaki είναι καθηγητής ψυχολογίας και διευθυντής του Εργαστηρίου Κοινωνικών Νευροεπιστημών στο Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ. Η έρευνά του υποστηρίζει ότι η ελπίδα είναι «ένα πιο ενεργοποιητικό, μυϊκό συναίσθημα από τον κυνισμό ή την απόγνωση, και ότι η ελπίδα είναι απαραίτητη για την εστίαση των προσπαθειών μας και την δημιουργία θετικών αλλαγών». Υποστηρίζεται επίσης ότι η ελπίδα μπορεί να καλλιεργηθεί σκόπιμα μέσω της υπέρβασης των προκαταλήψεων μας και της απόκτησης μιας πιο ρεαλιστικής και βασισμένης σε στοιχεία εικόνας / αντίληψης των ανθρώπων και των γεγονότων.

Ο Zaki διακρίνει την ελπίδα από την αισιοδοξία, η οποία είναι η πεποίθηση ότι τα πράγματα θα πάνε καλά, κάτι που συχνά μπορεί να μην αντιστοιχεί στην πραγματικότητα. Η ελπίδα, υποστηρίζει, είναι η πεποίθηση ότι τα πράγματα θα μπορούσαν να βελτιωθούν και ότι δεν ξέρουμε τι επιφυλάσσει το μέλλον, και επομένως, η ανταπόκριση μας και οι ενέργειές μας έχουν σημασία. Ελπίδα δεν σημαίνει να αγνοείς τα προβλήματα, αλλά είναι ένας τρόπος αντιμετώπισης και διαχείρισης  προβλημάτων. Η ελπίδα μας επιτρέπει επίσης να οραματιστούμε ένα καλύτερο μέλλον και είναι ένα καλό νοητικό πλαίσιο για να αντιμετωπίσουμε τις αντιξοότητες.

Όσον αφορά τα οφέλη του να είναι κανείς αισιόδοξος / η, σύμφωνα με τα ευρήματα της έρευνας, οι άνθρωποι που είναι αισιόδοξοι έναντι των κυνικών τα καταφέρνουν καλύτερα με πολλούς τρόπους. Η ψυχική τους υγεία είναι καλύτερη, οι σχέσεις τους τείνουν να είναι πιο δυνατές και τείνουν να προσπαθούν και να πετυχαίνουν περισσότερα. Είναι επίσης πιο πιθανό να συμμετάσχουν σε πολιτικές δράσεις και κοινωνικά κινήματα. Στο άρθρο γίνεται επίσης αναφορά στον «ελπιδοφόρο σκεπτικισμό» / “hopeful skepticism”. Ο Zaki υποστηρίζει ότι συχνά πιστεύουμε ότι το αντίθετο του να είσαι κυνικός είναι να είσαι ευκολόπιστος και αφελής, πιστεύοντας ότι όλοι είναι καλοί μέχρι να σε εκμεταλλευτούν, αλλά διευκρινίζει ότι αυτό δεν είναι το αντίθετο του κυνισμού γιατί στην πραγματικότητα οι κυνικοί και οι ευκολόπιστοι άνθρωποι έχουν περισσότερα κοινά χαρακτηριστικά από όσο νομίζουμε. Και οι δύο ξεκινούν με ένα συμπέρασμα, είτε ότι οι άνθρωποι είναι τρομεροί είτε ότι όλοι είναι καλοί, και στη συνέχεια προσπαθούν να υποστηρίξουν αυτό το συμπέρασμα δίνοντας προσοχή μόνο σε πληροφορίες και στοιχεία που επιβεβαιώνουν την πεποίθηση ή την προκατάληψη τους. Οι σκεπτικιστές, από την άλλη, αποφεύγουν τις γενικεύσεις και σκέφτονται περισσότερο σαν επιστήμονες. Δεν κάνουν γρήγορες υποθέσεις για τους άλλους και για τα γεγονότα, αλλά προσπαθούν να βρουν στοιχεία για το πότε, με ποιον και σε ποιες καταστάσεις μπορούν να εμπιστευτούν και να ελπίζουν. Αυτή η στάση φαίνεται να είναι πιο προσαρμοστική.

Όσον αφορά τις Ειδήσεις, ο Zaki πιστεύει ότι θα μας ωφελούσε όλους αν αναζητούσαμε πληροφορίες σε ιστοσελίδες που περιλαμβάνουν θετικές ειδήσεις μαζί με ειδήσεις για πραγματικά γεγονότα και κοινωνικά προβλήματα, αλλά και για άτομα και κοινότητες που προσπαθούν να αντιμετωπίσουν αυτά τα προβλήματα με δημιουργικούς τρόπους. Μπορούμε να παραμένουμε ενημερωμένοι χωρίς να καταναλώνουμε εντυπωσιακές, αρνητικές απεικονίσεις για το τι συμβαίνει στον κόσμο, όχι μόνο επειδή αυτό δεν είναι καλό για την υγεία μας, αλλά και επειδή είναι η μισή ιστορία. Ο φόβος έχει αντικαταστήσει τη λογική συζήτηση ή τις εμπειρικές αποδείξεις και χρησιμοποιείται από εκείνους που επιδιώκουν να πείσουν, να πουλήσουν ή να εκμεταλλευτούν τις ανασφάλειες και τους φόβους των ανθρώπων

Τέλος, ο Zaki προτείνει ότι ο καλύτερος τρόπος για να διατηρήσουμε την ελπίδα. είναι να σκεφτόμαστε σφαιρικά, αλλά να ελπίζουμε σε τοπικό επίπεδο, με άλλα λόγια, να εστιάζουμε στις περιοχές της ζωής μας και του κόσμου όπου αισθανόμαστε ότι έχουμε κάποια εξουσία και όπου οι πράξεις μας θα μπορούσαν να φέρουν αλλαγή.

Ωστόσο, όσο σημαντική κι αν είναι η ελπίδα για τις ατομικές ζωές και τις κοινότητές μας, δεν είναι εύκολη για πολλούς ανθρώπους. Η φτώχεια, η καταπίεση, το τραύμα και άλλοι παράγοντες, μπορούν να επηρεάσουν τις πεποιθήσεις κάποιου για το μέλλον μέσω της απώλειας της ελπίδας και των περιορισμένων προσδοκιών για τη ζωή, της προσδοκίας ότι δεν θα συμβούν τα φυσιολογικά γεγονότα της ζωής ή ακόμη και του φόβου ότι η ζωή θα τελειώσει απότομα ή νωρίς. Στο βιβλίο της Janna Fischer, Healing the Fragmented Selves of Trauma Survivors, το οποίο διαβάζω αυτή τη στιγμή, υπάρχουν αρκετές αναφορές στο πώς η ελπίδα έχει υπονομευτεί σε πολλούς ανθρώπους, συχνά νωρίς στη ζωή τους και πώς μπορεί να είναι δύσκολο να ανακτηθεί ή να διατηρηθεί: «… φοβάται ότι δεν είναι ασφαλές να έχει ελπίδα» ή «ας αναλογιστούμε  πώς έχασε την ελπίδα της» και αλλού γράφει ότι ένας συνήθης αποτρεπτικός παράγοντας για την αποκατάσταση της αίσθησης ελπίδας και ασφάλειας προέρχεται από μέρη του εαυτού μας που είναι δύσπιστα, φοβισμένα και σε υπέρ-επαγρύπνηση, ή δυσκολεύονται να δείξουν εμπιστοσύνη. Ως εκ τούτου, μπορεί να είναι απαραίτητο να μάθουμε να καλλιεργούμε την ελπίδα ή να ανακτούμε την ικανότητά μας να ελπίζουμε επειδή συχνά τα πρώιμα τραύματα, οι δυσκολίες και οι απώλειες της ζωής έχουν ως αποτέλεσμα να συνδέουμε την ελπίδα με φόβο ή απόγνωση.

Ο Ross Ellenhorn πιστεύει ότι μια μεγάλη πτυχή που δεν λαμβάνεται υπόψη είναι η αλληλεπίδραση μεταξύ ελπίδας και απογοήτευσης και πώς οι επαναλαμβανόμενες απογοητεύσεις ή απώλειες δημιουργούν συσχετισμούς μεταξύ ελπίδας και φόβου ή αυτό που αποκαλεί «φόβο ελπίδας». Υποστηρίζει ότι συχνά στα θεραπευτικά πλαίσια η έννοια της ελπίδας παραμελείται και αυτό το κενό αντικαθίσταται με πολλές διαγνώσεις και εστίαση στα χαρακτηριστικά ενός ατόμου και τι δεν πάει καλά με αυτά, αντί να διερευνώνται οι συνθήκες της ζωής του ατόμου, τι συμβαίνει γύρω του, πώς βιώνει τον κόσμο, τις φιλοδοξίες και τους πόρους του, και ούτω καθεξής. Ο φόβος προέρχεται από την εμπειρία της απογοήτευσης και της αδυναμίας, και αν αυτό συμβαίνει αρκετά συχνά, με την πάροδο του χρόνου, οι άνθρωποι αναπτύσσουν μια βαθιά αίσθηση απελπισίας και συνδέουν την ελπίδα με τον φόβο. Στη συνέχεια, η καταστολή της ελπίδας ή η αποσύνδεση από τα αισθήματα ελπίδας, κατά κάποιο τρόπο η διακοπή της ύπαρξής τους, παρέχει προσωρινή προστασία από την απογοήτευση και τη θλίψη.

Ο Ellenhorn διεξήγαγε έρευνα και διαπίστωσε ότι ο φόβος της ελπίδας δεν είναι μόνο φόβος επιτυχίας ή αποτυχίας, ούτε μόνο άγχος ή κατάθλιψη. Ο φόβος της ελπίδας μπορεί να σχετίζεται με τα παραπάνω, αλλά είναι κάτι περισσότερο. Αναφέρει ότι μάλλον μας διαφεύγει κάτι σημαντικό αν βλέπουμε αυτό το ζήτημα μόνο ως χαρακτηριστικό, και όχι επίσης ως την κατάσταση κάποιου που αντιμετωπίζει βαθιές εμπειρίες απογοήτευσης. Δεν είναι μόνο «κατάθλιψη». βασίζεται σε συνθήκες και πλαίσια. Βρήκαν επίσης ότι αυτό που συχνά μοιάζει με απελπισία είναι στην πραγματικότητα ο φόβος της ελπίδας και ότι ο φόβος της ελπίδας και η απελπισία δεν είναι το ίδιο. Σε θεραπευτικά ή άλλα παρόμοια πλαίσια, η ανάκτηση της ελπίδας έχει να κάνει με το να βοηθήσουμε τους ανθρώπους να ξαναχτίσουν την αίσθηση ότι μπορούν να κάνουν πράγματα να συμβούν στον κόσμο. Πρέπει να έχουν κάποια αίσθηση ότι μπορούν πραγματικά να κυριαρχήσουν στη ζωή τους.

Αυτή η προσέγγιση εστιάζει επίσης στη σχέση μεταξύ ελπίδας, απογοήτευσης και τι συμβαίνει στα πρώτα μας χρόνια. Ο Ellenhorn πιστεύει ότι ο φόβος της ελπίδας μπορεί να συνδέεται με την πρώιμη προσκόλληση μας. Οι άνθρωποι που φοβούνται την ελπίδα φαίνεται να είχαν λιγότερο σταθερή προσκόλληση ως παιδιά. Ωστόσο, θα απαιτούνταν εντατικές διαχρονικές ερευνητικές μελέτες για να αποδειχτεί μια μεταγενέστερη σύνδεση με τον φόβο της ελπίδας.

Ολοκληρώνοντας αυτό το κείμενο, η δική μου ευχή για αυτή τη νέα χρονιά είναι να υπάρχει περισσότερη ελπίδα στους ανθρώπους και να υπάρχουν περισσότερες περιστάσεις και πλαίσια που θα επιτρέψουν και θα διευκολύνουν την καλλιέργεια της ελπίδας.