Μέχρι στιγμής, έχω ως επί το πλείστον αναφερθεί στην δημιουργία τέχνης και στις διαδικασίες της τέχνης σε σχέση με την θεραπεία, την επούλωση και την μνήμη. Ωστόσο, η τέχνη προσφέρει ένα δυνατό εργαλείο καταγραφής εμπειρίας, ειδικότερα του τραύματος και του πόνου. Πολλά έργα τέχνης έχουν δημιουργηθεί, σε διαφορετικά χρονικά και τοπικά πλαίσια, από επιζώντες όλων των μορφών κακομεταχείρισης, κακοποίησης, βασανισμού, βίας και αδικίας. Για παράδειγμα, οι επιζώντες των στρατοπέδων συγκέντρωσης του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου – άνδρες, γυναίκες και παιδιά – έχουν καταγράψει την εμπειρία και τα βάσανα τους, είτε με σχέδια και ζωγραφική είτε με τη γραφή (ημερολόγια, βιβλία). Η ζωγραφική έχει αναγνωριστεί, τόσο ως τέχνη όσο και ως μέσο καταγραφής, και η τέχνη του Ολοκαυτώματος συχνά θεωρείται τέχνη μαρτυρίας (documentary art), που έχει δημιουργηθεί, τουλάχιστον εν μέρει, για να καταγράψει ‘το απερίγραπτο’ για τις μελλοντικές γενιές. Η καλλιτέχνης, Esther Lurie * είναι μια ανάμεσα στις πολλές επιζώσες που κατέγραψε τη ζωή στα γκέτο και τα στρατόπεδα συγκέντρωσης, όπου είχε σταλεί. Ζωγράφισε άνδρες, γυναίκες και παιδιά ** και σκηνές ανθρώπινης κακουχίας . Κατά τη διάρκεια της δίκης του Eichmann, η οποία έλαβε χώρα στην Ιερουσαλήμ το 1961, τα έργα της Lurie από την εποχή του Β ‘Παγκοσμίου Πολέμου αποτέλεσαν μαρτυρία (http://www.ushmm.org/wlc/en/article.php?ModuleId=10007952Lurie, Esther (1913–1998). Τέχνη που απεικονίζει τραύμα που έχει προκληθεί από απάνθρωπες πρακτικές δεν έχει δημιουργηθεί μόνο από τους επιζώντες, καλλιτέχνες και μη καλλιτέχνες, αλλά τα βασανιστήρια, η εμπειρία του πολέμου και άλλες παραβιάσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχουν επίσης καταγραφεί και απεικονισθεί από διάσημους καλλιτέχνες. Ο Γκόγια ήταν ένας μεγάλος καλλιτέχνης που απεικόνισε την αγριότητα του πολέμου στα χαρακτικά του Οι Καταστροφές του Πολέμου. Τέλος, ως είδος έχουμε συχνά την τάση να είμαστε σε άρνηση – να είμαστε τυφλοί όσον αφορά στην φρίκη και τα βασανιστήρια και η τέχνη που απεικονίζει αυτές τις φρικαλεότητες μπορεί να μας κρατήσει εξοργισμένους και να μας δώσει τη δυνατότητα να έχουμε ενσυναίσθηση για τον πόνο των άλλων.
Τόνια Κυριαζή-Αλεξανδρή, 30 Αυγούστου, 2014
* Μπορείτε να δείτε μερικά από τα σκίτσα και τις υδατογραφίες της Esther Lurie εδώ: http://art.holocaust-education.net/explore.asp?langid=1&submenu=200&id=6
** Μπορείτε να δείτε κάποιες ζωγραφιές παιδιών που βρέθηκαν σε στρατόπεδα συγκέντρωσης εδώ: http://www.bbc.com/news/uk-england-lancashire-26987720
