Η μετάφραση έχει ολοκληρωθεί

Μετεκλογικές σκέψεις και πως να ξεμάθουμε το άγχος / την ανησυχία / Post election thoughts and unlearning anxiety

«Η ανησυχία δεν απομακρύνει τα προβλήματα του αύριο. Αφαιρεί τη σημερινή ειρήνη». Judson Brewer, MD, PhD

«Βλέπετε, το άγχος κρύβεται στις συνήθειες των ανθρώπων. Κρύβεται στο σώμα τους καθώς μαθαίνουν να αποσυνδέονται από αυτά τα συναισθήματα μέσα από μυριάδες διαφορετικές συμπεριφορές». Judson Brewer, MD, PhD

«Προσέξτε τις σκέψεις σας. Γίνονται λέξεις. Προσέξτε τα λόγια σας. Γίνονται πράξεις. Προσέξτε τις ενέργειές σας. Γίνονται συνήθειες. Προσέξτε τις συνήθειές σας. Γίνονται χαρακτήρας». Judson Brewer

Ξεκίνησα να γράφω αυτή την ανάρτηση για το άγχος και την ανησυχία στον απόηχο του δεύτερου γύρου των γενικών εκλογών στην Ελλάδα στις 25 Ιουνίου. Έτσι, έχω συμπεριλάβει μερικές σκέψεις σχετικά με αυτή τη διαδικασία. Η αποχή σε αυτές τις εκλογές σημείωσε ιστορικό ρεκόρ, καθώς σχεδόν οι μισοί εγγεγραμμένοι στους εκλογικούς καταλόγους δεν προσήλθαν στις κάλπες, με αποτέλεσμα να έχουμε το υψηλότερο ποσοστό αποχής που καταγράφηκε, τουλάχιστον στην περίοδο της μεταπολίτευσης. Υπήρχαν περιφέρειες στην Ελλάδα όπου η αποχή έφτασε σχεδόν το 67%. Είναι ενδιαφέρον ότι οι ψηφοφόροι με τη χαμηλότερη αποχή ήταν οι Έλληνες του εξωτερικού. Ένιωσα ότι άνθρωποι πριν από εμάς αναγκάστηκαν να παλέψουν, ακόμη και να διακινδυνεύσουν τη φυλάκιση και άλλες συνέπειες, προκειμένου εμείς σήμερα να μπορούμε να θεωρούμε δεδομένο το δικαίωμα της ψήφου, κι επίσης, ότι αυτό το δικαίωμα δεν ισχύει καν σε ορισμένα μέρη στον κόσμο. Αν αγαπάμε τη δημοκρατία, όσο ατελής κι αν είναι, η προστασία και άσκηση δικαιωμάτων είναι σημαντική. Υπήρξε μεγαλύτερη αποχή τον δεύτερο γύρο, πράγμα που σήμαινε ότι ίσως κάποιοι επέλεξαν να επισκεφτούν την παραλία παρά να πάνε στις κάλπες. Ένα από τα αποτελέσματα είναι ότι πολλοί υποψήφιοι από τα μικρότερα κόμματα έμειναν εκτός, μειώνοντας έτσι τη διαφορετικότητα των φωνών και των απόψεων στο κοινοβούλιο. Με στεναχώρησε όλο αυτό, αλλά επίσης αναρωτήθηκα εάν με την αποχή οι ψηφοφόροι έκαναν κάποια δήλωση και ίσως αυτό το επίπεδο αποχής να αντικατοπτρίζει όχι μόνο παθητικότητα και αδιαφορία, αλλά και απογοήτευση. Ο Νομπελίστας Πορτογάλος συγγραφέας, Χοσέ Σαραμάγκου, γράφει: «Η αποχή σημαίνει ότι έμεινες στο σπίτι ή πήγες στην παραλία. Ρίχνοντας λευκή ψήφο, λέτε ότι έχετε πολιτική συνείδηση αλλά δεν συμφωνείτε με κανένα από τα υπάρχοντα κόμματα».

Ωστόσο, η σημερινή ανάρτηση αφορά το άγχος και την ανησυχία, και είναι εμπνευσμένη από δύο πρόσφατα podcast που άκουσα σχετικά με τις εργασίες του ψυχιάτρου, συγγραφέα και ερευνητή, Judson Brewer, και το νέο του βιβλίο για το πως να αποδομούμε το άγχος. Ωστόσο, πριν συνεχίσω, θα ήθελα να προσθέσω κάτι που δεν διευκρίνισα στην προηγούμενη ανάρτηση σχετικά με όλες τις διαφορετικές σημασίες της λέξης home /σπίτι στα αγγλικά γιατί στα ελληνικά η λέξη σπίτι δεν περιλαμβάνει τόσες πολλές έννοιες. Άρα, αυτή η παράγραφος είναι σχετική για τη μετάφραση της τελευταίας ανάρτησης. Το λεξικό του Κέιμπριτζ αρχικά ορίζει το σπίτι ως ένα σπίτι ή διαμέρισμα, όπου ζει κανείς, ειδικά, με την οικογένεια, αλλά το σπίτι μπορεί να σημαίνει τον τύπο της οικογένειας από την οποία προερχόμαστε, ένα ευτυχισμένο ή ένα διαλυμένο σπίτι, για παράδειγμα. Ένα σπίτι είναι επίσης ένα μέρος όπου οι άνθρωποι μπορούν να ζουν και να τους φροντίζουν όπως ένα σπίτι για παιδιά ή ένα γηροκομείο. Το σπίτι σημαίνει επιπλέον τον τόπο καταγωγής κάποιου ή τον τόπο όπου κάποιος αισθάνεται ότι ανήκει. Η λέξη σπίτι μπορεί να αναφέρεται και στη χώρα κάποιου. Στα ελληνικά συνηθίζουμε να χρησιμοποιούμε διαφορετικές λέξεις για να εκφράσουμε αυτές τις διαφορετικές έννοιες.

Μιλώντας για τις έννοιες του σπιτιού, της πατρίδας και του ανήκειν, θα ήθελα να μοιραστώ δύο παλιά παραδοσιακά τραγούδια που με κάνουν να δακρύζω μερικές φορές. Πρόσφατα άκουσα κάποια κομμάτια παραδοσιακής μουσικής καθώς προετοίμαζα την προηγούμενη ανάρτηση. Κάποια από αυτά φαίνεται για κάποιους λόγους να με συνδέουν με τη δική μου αίσθηση ελληνικότητας. Το πρώτο έχει τον τίτλο Ξενιτεμένο μου Πουλί. Πρόσφατα άκουσα μια σύγχρονη ερμηνεία της Αλκυόνης, μιας νεαρής μουσικού με καταπληκτική φωνή [https://www.google.com/search?client=firefox-b-d&q=alkyoni+jenitememno+moy+pouli#fpstate……… ].  Το δεύτερο τραγούδι έχει τον τίτλο Νερατζούλα. Μια καταπληκτική ερμηνεία από την ηθοποιό Ελένη Κοκκίδου στο: https://www.youtube.com/watch?v=9ozAJhTab5I\

Έχω γράψει για το άγχος στο παρελθόν, αλλά όχι από την οπτική γωνία του άγχους ως μια συνήθεια που μπορούμε να μάθουμε να ξεμάθουμε. Στο νέο του βιβλίο ο Rick Hanson γράφει: «Το άγχος μπορεί να γίνει χρόνιο, ένα είδος συνήθειας που είναι δύσκολο να την αποδομήσουμε. Οι άνθρωποι μπορεί ακόμη και να αγωνιούν όταν δεν έχουν άγχος αφού τότε μπορεί να χαμηλώσουν την επιφυλακή τους και να πληγωθούν ξανά. Είναι σημαντικό να συνειδητοποιήσετε ότι μπορείτε να είστε δυνατοί και σε εγρήγορση για πιθανές απειλές, χωρίς να αισθάνεστε άγχος». Όπως ανέφερα, άκουσα δύο πρόσφατα podcast [στον ιστότοπο της Tara Brach ή στο YouTube], στα οποία εκείνη και ο Judson Brewer, MD, PhD, συζητούν για το πώς το άγχος είναι μια συνήθεια που μπορούμε να ξεμάθουμε  μέσω της καλλιέργιας περιέργειας και καλοσύνης. Ο Judson Brewer προσφέρει τις επιστημονικές βάσεις για αυτό το «ξετύλιγμα», βασιζόμενος στην εμπειρία του ως κορυφαίος ερευνητής στον τομέα της επίγνωσης και του εθισμού. Αντιμετωπίζει το άγχος παρόμοια με τον εθισμό. Μίλησαν για τη γένεση της ανησυχίας, το πώς διαιωνίζει το άγχος και τους τρόπους με τους οποίους μπορούμε να εγκαταλείψουμε αυτή τη συνήθεια. Επίσης, διερεύνησαν συγκεκριμένες στρατηγικές που βασίζονται στην ενσυνειδητότητα, όπως να σημειώνουμε τι συμβαίνει, να αναγνωρίζουμε τους κύκλους των συνήθειών μας, να διεγείρουμε την περιέργειά μας και να καλλιεργούμε την αυτό-φροντίδα.

Το άγχος και ο φόβος είναι κοινές ανθρώπινες εμπειρίες. Η Tara Brach σχολιάζει ότι η ανησυχία προέρχεται από τη λέξη στραγγαλίζω και ότι το άγχος είναι επίσης τα νερά στα οποία κολυμπάμε συλλογικά. Διακρίνουν μεταξύ προσαρμοστικού φόβου και μη προσαρμοστικού φόβου και εισάγουν την ιδέα της αντιμετώπισης του άγχους και της ανησυχίας ως συνήθειες. Μερικά από τα πολλά πράγματα που κάνουν συχνά οι άνθρωποι για να καταπραΰνουν το άγχος τους, όπως: η κατανάλωση αλκοόλ, το κάπνισμα, η κατανάλωση σοκολάτας ή το φαγητό ως μέσο καταπράυνσης του στρες / stress eating, ο ψυχαναγκαστικός έλεγχος των κινητών μας, και ούτω καθεξής, απλώς ενισχύουν το άγχος επειδή ενεργοποιείται το σύστημα ανταμοιβής στον εγκέφαλό μας. Για παράδειγμα, αντί το σήμα πείνας να προέρχεται από το στομάχι μας, ένα συναισθηματικό σήμα – αίσθημα λύπης, άγχος, κ.λ.π. – πυροδοτεί την επιθυμία για φαγητό. Έτσι, πρακτικά, κάθε φορά που χρησιμοποιούμε κάτι που παρέχει στιγμιαία ευχαρίστηση ή απόσπαση της προσοχής από το άγχος ή τον φόβο μας και που ενεργοποιεί το σύστημα ανταμοιβής στον εγκέφαλό μας, λαμβάνει χώρα μια αρνητική ενίσχυση συμπεριφοράς δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο.

Υπάρχει ένα 10λεπτο βίντεο μιας TED ομιλίας στο YouTube [24 Φεβρουαρίου 2016] με τίτλο: Ένας απλός τρόπος για να κόψετε μια συνήθεια, στο οποίο ο Judson Brewer εξηγεί αυτή την διαδικασία εν συντομία.

Τόσο η Brach όσο και ο Brewer περιγράφουν μερικές από τις δικές τους εμπειρίες που σχετίζονται με το άγχος. Ο Brewer περιγράφει την εμπειρία του με κρίσεις πανικού στον ύπνο του κατά τη διάρκεια της φοίτησης του στην ιατρική σχολή και η Brach αναφέρεται στο άγχος που ανασύρεται όταν κάνει διαλογισμό, που βιώνεται ως υπαρξιακό σφίξιμο. Νομίζω ότι όποιος έχει κάνει διαλογισμό για κάποιο διάστημα είναι πολύ πιθανό να έρθει σε επαφή με αυτό το βαθύτερο στρώμα άγχους ή αγωνίας, το οποίο υπάρχει σε όλους μας, στον ένα βαθμό ή στον άλλο, λόγω πολλών αιτιών που μπορεί να γνωρίζουμε ή όχι [Ο Gabor Mate γράφει ότι «Οι άνθρωποι μπορούν να επηρεαστούν από ασυνείδητα άγχη και στρες για τα οποία δεν έχουν καμία συνειδητή γνώση».], αλλά και από το γεγονός ότι ως όντα έχουμε επίγνωση της θνητότητας της δικής μας και των αγαπημένων μας.

Προσφέρουν επίσης τρόπους για να χαλαρώσουμε το άγχος μέσω της επίγνωσης. Αυτό πρακτικά απαιτεί να συνειδητοποιήσουμε την ίδια τη συνήθεια και την ποιότητα της ανταμοιβής, και στη συνέχεια, βρίσκοντας τη Μεγαλύτερη Καλύτερη Προσφορά / Bigger Better Offer ((BBO), πρέπει να  να γίνουμε περίεργοι για το άγχος μας, για να δούμε πότε έχουμε έξαρση άγχους, πού το εντοπίζουμε μέσα στο σώμα μας και πώς το βιώνουμε μέσα στο σώμα μας.

Μια πρακτική που περιγράφουν και αναλύουν είναι η πρακτική RAIN, η οποία έχει κυρίως αναπτυχθεί και επεκταθεί από την Tara Brach. Έχω γράψει σχετικά με αυτή σε προηγούμενες αναρτήσεις. Το R σημαίνει αναγνώριση, στην προκειμένη περίπτωση, του άγχους. Το Α αφορά την αποδοχή αυτού που είναι και ότι είναι εδώ. Ο John Pendergast σημειώνει περαιτέρω ότι όταν κάτι είναι πολύ δύσκολο να το αποδεχθούμε, κυρίως όταν δουλεύουμε με τραύμα ή δύσκολες ερωτήσεις, μπορούμε να ξεκινήσουμε με μια γενική και πιο ανοιχτή αποδοχή. Επίσης, θα ήθελα να σημειώσω ότι όταν ασχολούμαστε με ασκήσεις και δραστηριότητες, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι πρέπει να αφήνουμε τον πόνο ή τη δυσφορία να παραμείνει για λίγο, να επιτρέπουμε στην εμπειρία να μεταμορφωθεί και να μας διδάξει, αλλά να μην επιτρέπουμε να μας κυριεύσει ή να μας καταβάλλει. Πρέπει να επανερχόμαστε στη διαδικασία προσεχτικά και σε μικρές δόσεις. Το I σημαίνει έρευνα, διερεύνηση σωματικών εμπειριών και αισθήσεων, σχετικών βασικών πεποιθήσεων και σκέψεων, μια επαφή με την πληγή ή τη δυσφορία. Θα μπορούσαμε να αναρωτηθούμε: Τι είναι αυτό το άγχος; Τι κερδίζω από αυτή την ανησυχία; Τέλος, το Ν αντιπροσωπεύει τη μη-ταύτιση, την οποία η Tara Brach συνδυάζει με την φροντίδα και την καλοσύνη προς τον εαυτό, η οποία μπορεί να περιλαμβάνει φροντίδα του εαυτού μας με ευγενικά και συμπονετικά λόγια και καταπραϋντικό άγγιγμα. Ο Brewer περιλαμβάνει την επιπλέον διαδικασία της σημείωσης / noting, η οποία είναι μια ονομασία σε βαθύτερο επίπεδο. Στην προσαρμογή του John Pendergast το N αντικαθίσταται από το L, το οποίο περιλαμβάνει την αποδοχή μιας βαθύτερης γνώσης και αίσθησης διορατικότητας. Τέλος, η έκδοση RAIN του Rick Hanson περιλαμβάνει εργασία με το νου μετά τα 4 βήματα RAIN για τη δημιουργία περισσότερων εσωτερικών πόρων.