Το ταξίδι μου στην Αθήνα: Τι διάβασα, είδα κι άκουσα           Η μετάφραση έχει ολοκληρωθεί 8/12/2023

«Να έχετε συμπόνια για όλους όσους συναντάτε, // ακόμα κι αν δεν το θέλουν. Αυτό που φαίνεται αλαζονεία,

οι κακοί τρόποι ή ο κυνισμός είναι πάντα σημάδι // για πράγματα που δεν έχουν ακούσει αυτιά, δεν έχουν δει μάτια.

Δεν ξέρεις τι πόλεμοι γίνονται  // εκεί κάτω όπου το πνεύμα συναντά το κόκαλο».

Από το The Ways We Touch: Poems by Miller Williams

«Πράγματι, ένας λόγος για την ιδέα των «απελευθερωμένων» HSP [ιδιαίτερα ευαίσθητων ατόμων], ήταν το φαινομενικά περίεργο μείγμα χαρακτηριστικών που προέκυπτε από τη μια μελέτη μετά την άλλη, προικισμένων ενηλίκων: παρορμητικότητα, περιέργεια, έντονη ανάγκη για ανεξαρτησία, υψηλό επίπεδο ενέργειας, μαζί με εσωστρέφεια, διαισθητικότητα,  συναισθηματική ευαισθησία και αντικομφορμισμό». Elaine N. Aron

«Οι σχέσεις διαμορφώνουν τα αποτελέσματα της υγείας σε όλη τη διάρκεια της ζωής και έχουν σωρευτικό αντίκτυπο στην υγεία με την πάροδο του χρόνου…»  Debra Umberson and Jennifer Karas Montez

«Είμαστε το τοπίο όλων όσων έχουμε δει»  Isamu Noguchi, Ιαπωνοαμερικανός καλλιτέχνης

Μετά από σχεδόν δύο χρόνια στο νησί χωρίς καμία διακοπή, πέρασα λίγες μέρες στην Αθήνα. Επισκέφθηκα οικογένεια, έκανα έναν ιατρικό έλεγχο και κάποιες οδοντιατρικές εργασίες. Κατάφερα επίσης να στριμώξω και μια επίσκεψη στη νέα Εθνική Πινακοθήκη, κάτι που ένιωθα ότι ήθελα  να κάνω εδώ και χρόνια. Οπότε, η σημερινή ανάρτηση αφορά μερικά από αυτά που κατάφερα να διαβάσω, να ακούσω, να δω και να παρατηρήσω εν μέσω τρεξίματος και πολλών ωρών κολλημένη στην κίνηση…..

Καθώς ασχολιόμουν με τις προετοιμασίες για το ταξίδι και πακετάριζα παρακολούθησα το επεισόδιο Being Well της εβδομάδας που περιλαμβάνει διάφορα θέματα με τον Forrest και τον Dr Rick Hanson. Το πρώτο θέμα αφορά τις συνήθειες και τις στρατηγικές επικοινωνίας στις σχέσεις και την ανάγκη να συζητάμε για το πώς συζητάμε. Ο Rick Hanson σημειώνει «Ο εμπειρικός μου κανόνας προσωπικά είναι ότι στις σημαντικές σχέσεις πρέπει να μπορούμε να μιλήσουμε για το πώς συζητάμε και πρέπει να μπορούμε να επιδιορθώνουμε. Και τα δύο αυτά είναι απόλυτα χρυσές αρετές». Περιγράφουν το τι μπορεί να αποτελεί κακοποίηση, διάφορες δυναμικές εξουσίας, στρατηγικές αποστασιοποίησης και ελέγχου όσων μπορούν να συζητηθούν, τη λειτουργία των επικοινωνιακών συμπεριφορών και τη διαφορά μεταξύ του να είσαι μακρόσυρτος ή ομιλητικός. που είναι απλώς μια τάση, και το να μακρυγορέις επίτηδες, το οποίο μπορεί να είναι καταχρηστικό και το οποίο λέει ο Forrest Hanson «είναι πραγματικά προβληματικό, γιατί είναι το μόνο όπου υπάρχει επιβεβαίωση εξουσίας μέσα στη σχέση».

Ένα άλλο θέμα που συζητήθηκε ήταν το φυσικό ιδιοσυγκρασιακό φάσμα των ανθρώπων και πώς η κοινωνικοποίηση, τα γεγονότα στη ζωή και οι τρέχουσες συνθήκες αλληλεπιδρούν με τις φυσικές τάσεις τους, καλώς ή κακώς. Η εστίασή τους είναι κυρίως στην ανταγωνιστικότητα και την ευαισθησία. Μερικοί άνθρωποι τείνουν να είναι έντονα ανταγωνιστικοί, κάτι που μερικές φορές συνδέεται με μια ορισμένη ποσότητα επιθετικότητας και ανάγκη κυριαρχίας. Αναφέρουν επίσης τη βιολογικές ρίζες της κοινωνικής σύγκρισης στη φύση μας ως κοινωνικά πρωτεύοντα. Ο Rick Hanson λέει ότι οι άνθρωποι είμαστε σχεδιασμένοι για να συγκρίνουμε τους εαυτούς μας με τους άλλους, και αυτό είναι μέρος της ικανότητάς μας να νιώθουμε ντροπή που προκαλεί επίσης αισθήματα κατωτερότητας, αλλά αυτό είναι κατά κάποιο τρόπο μια απαραίτητη βάση για τη συνεξέλιξη των όμορφων ικανοτήτων μας για αλτρουισμό, γενναιοδωρία και φιλανθρωπία, γιατί αν δεν ήμασταν σε θέση να νιώθουμε ντροπή ή τύψεις, τότε δεν θα υπήρχε η βάση για την ανάπτυξη υγιούς αλτρουισμού.

Συζητούν επίσης για τα άτομα με ψηλή ευαισθησία, τα οποία, όπως λένε, μπορεί να έχουν ιδιαίτερα χρήσιμη λειτουργία σε πολιτιστικά και κοινωνικά συστήματα ή σε οικογένειες και ομάδες φίλων, επειδή τα ευαίσθητα άτομα είναι εκείνα τα «καναρίνια στο ανθρακωρυχείο» που αναγνωρίζουν τοξικές ή μη υγιής πρακτικές και δυναμικές, αλλά πρέπει να έχουν επίγνωση της  ευαισθησίας τους και να δρουν αναλόγως. Ο Forrest Hanson λέει: «Λοιπόν, υπάρχει κάποιο είδους χορού ανάμεσα στο να κάνει κανείς κάτι χρήσιμο για τους ανθρώπους και να κάνει και κάτι πολύτιμο για τον εαυτό του, αλλά επίσης να κάνει κανείς κι ότι μπορεί για να δημιουργήσει τους απαραίτητους πόρους, ώστε να αισθάνεται λιγότερο πιεσμένος από αυτή τη διαδικασία.” Προσπαθούν εν συντομία να αποκαλύψουν την έννοια της ταυτοποίησης κάποιου ως εξαιρετικά ευαίσθητου ατόμου [HSP] και την πιθανή διασταύρωση με μετά-τραυματικό στρες, ή ελλείμματα προσοχής, δυσλεξία ή οποιαδήποτε άλλη μορφή νευροποικιλομορφίας, και αναγνωρίζουν την υψηλή πολυπλοκότητα όλων αυτών.

Ο Rick Hanson λέει: «Αυτό που συμβαίνει εδώ είναι βαθιά πολυπλοκότητα. Υπάρχουν πολλά κοτόπουλα και πολλά αυγά, τι ήρθε πρώτα;… Άρα [το τραύμα]… και οι εμπειρίες της ζωής που προσγειώνονται σε ένα ευαίσθητο άτομο θα τείνουν να έχουν μεγαλύτερο αντίκτυπο παρά σε ένα πιο φλεγματικό…. «Τι,  εγώ να ανησυχώ;» είδος ανθρώπου. Έτσι, προφανώς, σε αυτή την περίπτωση η ευαισθησία θα μπορούσε να τείνει να προδιαθέτει κάποιον σε μετά-τραυματικό στρες, χωρίς να απενοχοποιούμε το περιβάλλον, απλώς αναγνωρίζοντας ότι στο μοντέλο του στρες, είναι ο συνδυασμός αυτού που συμβαίνει μαζί με την προδιάθεση του ατόμου, που αντισταθμίζεται από πόρους που μπορεί όμως να υπάρχουν ή όχι. Οπότε όλα αυτά είναι, για μένα, πραγματικά, πραγματικά φυσιολογικά…. Έχει υπάρξει μια αυξανόμενη εκτίμηση της ανάγκης εξατομίκευσης της φροντίδας και μια διεύρυνση αυτού που ο φίλος μας ο Gabor Maté αποκαλεί «Ο Μύθος του Κανονικού». Τι είναι φυσιολογικό τέλος πάντων; Το κατανοώ όταν μιλάμε για κανονικά μόρια νερού, ξέρετε, δύο άτομα υδρογόνου, ένα άτομο οξυγόνου,  αλλά κανονικός άνθρωπος; Ε, ξέρετε, υπάρχει ένα πολύ μεγάλο εύρος, και γι’ αυτό είναι πολύ σημαντικό να αναγνωρίσουμε πού βρισκόμαστε και να ομαλοποιήσουμε τον εαυτό μας, είμαστε ο φυσικός εαυτός μας, είμαστε όποιοι κι αν είμαστε, είμαστε απίστευτα φυσιολογικοί ως ο εαυτός μας. Και το να το επικυρώσουμε αυτό, το να το εκτιμήσουμε, και στη συνέχεια να δημιουργήσουμε ένα περιβάλλον γύρω μας που είναι κατάλληλο για εμάς….».

Συμπεραίνουν ότι η ευαισθησία είναι μια ευρεία κατηγορία και ότι το 20 έως 30 τοις εκατό των ανθρώπων πληρούν τις προϋποθέσεις για να είναι HSP κατά κάποιο τρόπο, που είναι σχεδόν το ένα τρίτο του πληθυσμού. Και ο Rick Hanson λέει: «εάν το τριάντα τοις εκατό του πληθυσμού είναι πολύ κάτι – πού είναι το κέντρο της κατανομής;…» και ότι «ίσως χρειάζεται να επαναπροσδιορίσουμε την αντίληψή μας του τι είναι άνθρωπος, ειδικά σκέπτομαι ότι, εάν λόγου χάρη δεν συνθλιβόταν κανείς καθημερινά από ένας έντονο φόρτος εργασίας, ποια θα ήταν η φυσική ευαισθησία που θα μπορούσε να αναπτυχθεί σε πιο καλοήθεις περιστάσεις; Με άλλα λόγια, όταν οι άνθρωποι δεν οδηγούνται σε μούδιασμα, δεν αμβλύνονται και δεν συνθλίβονται από το περιβάλλον τους…».

Αναφέρονται επίσης στο έργο της Elaine N. Aron, με το οποίο πρωτοήρθα σε επαφή ίσως πριν από μια δεκαετία. Ίσως να έχω γράψει για τη δουλειά της σε παλαιότερη ανάρτηση. .Εν πάση περιπτώσει, παρακάτω είναι ένα μικρό απόσπασμα από το βιβλίο της: The Highly Sensitive Person

«Τα HSP άτομα [άτομα με υψηλό δείκτη ευαισθησίας] τείνουν να αναλαμβάνουν ρόλους συμβούλου. Είμαστε οι συγγραφείς, οι ιστορικοί, οι φιλόσοφοι, οι καλλιτέχνες, οι ερευνητές, οι θεολόγοι, οι θεραπευτές, οι δάσκαλοι, οι γονείς και οι απλοί ευσυνείδητοι πολίτες. Αυτό που φέρνουμε σε οποιονδήποτε από αυτούς τους ρόλους είναι μια τάση να σκεφτόμαστε όλα τα πιθανά αποτελέσματα  /  συνέπειες μιας ιδέας. …”

Ο Forrest and Rick συζητούν και για διάφορα άλλα θέματα, τα οποία μπορείτε να ακούσετε ή να παρακολουθήσετε στη διεύθυνση: https://www.youtube.com/watch?v=MjGXsD9Xhb8

Για το ταξίδι πήρα μαζί μου μόνο μερικά άρθρα προκειμένου  να κρατήσω τις αποσκευές μου ελαφριές, αλλά κι επειδή περίμενα να αγοράσω ένα-δύο βιβλία στην Αθήνα. Ένα από τα άρθρα που διάβασα στο πλοίο ήταν το Social Relationships and Health: A Flashpoint for Health Policy της Dr Debra Umberson και της Jennifer Karas Montez.  Μόλις πρόσφατα βρήκα την ερευνητική εργασία της Umberson καθώς έψαχνα για υλικό σχετικά με τη θλίψη και το πένθος που σχετίζεται με τα ενήλικα παιδιά που χάνουν τον έναν ή και τους δύο γονείς και τις αλλαγές ταυτότητας που αναπόφευκτα λαμβάνουν χώρα [ελπίζω να γράψω και να δημοσιεύσω κάτι σχετικό μετά τα Χριστούγεννα]. Συνοπτικά, στο άρθρο συζητούν σημαντικά ευρήματα στη μελέτη των κοινωνικών σχέσεων και της υγείας και πώς αυτή η γνώση θα μπορούσε να μεταφραστεί σε πολιτικές που προάγουν την υγεία του πληθυσμού. Τα βασικά ευρήματα της έρευνας περιλαμβάνουν: (1) οι κοινωνικές σχέσεις έχουν σημαντικές επιπτώσεις στην υγεία. (2) οι κοινωνικές σχέσεις επηρεάζουν την υγεία μέσω συμπεριφορικών, ψυχοκοινωνικών και φυσιολογικών οδών. (3) οι σχέσεις έχουν κόστος και οφέλη για την υγεία. (4) οι σχέσεις διαμορφώνουν την υγεία σε όλη τη διάρκεια της ζωής και έχουν σωρευτικό αντίκτυπο στην υγεία με την πάροδο του χρόνου. και (5) το κόστος και τα οφέλη των κοινωνικών σχέσεων δεν κατανέμονται εξίσου στον πληθυσμό.

Το άρθρο εστιάζει στο πώς τόσο η ποσότητα όσο και η ποιότητα των κοινωνικών μας σχέσεων επηρεάζουν την ψυχική και σωματική υγεία, τις συμπεριφορές που επηρεάζουν την υγεία και τον κίνδυνο / ρίσκο  θνησιμότητας. Οι υπερβολικά επιβαρυμένοι, τεταμένοι, με έντονες συγκρούσεις, κακοποιητικοί κοινωνικοί δεσμοί μπορούν να υπονομεύσουν την υγεία ενώ οι υποστηρικτικοί κοινωνικοί δεσμοί μπορεί να έχουν έμμεσες επιπτώσεις στην υγεία μέσω της ενισχυμένης ψυχικής υγείας, της μειώσης τον αντίκτυπο του στρες και της ενίσχυσης του νοήματος και του σκοπού στη ζωή. Οι κοινωνικοί δεσμοί μπορεί να πυροδοτήσουν φυσιολογικά επακόλουθα που είναι ευεργετικά για την υγεία και ελαχιστοποιούν τη δυσάρεστη διέγερση που υποκινεί συμπεριφορές επικίνδυνες για την υγεία. Μπορούν να ενισχύσουν τον προσωπικό έλεγχο, κάτι που είναι επωφελές για τις υγιεινές συνήθειες και την ψυχική και σωματική υγεία. Το άρθρο διερευνά επίσης τη σχέση μεταξύ των κοινωνικών σχέσεων και των βραχυπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων αποτελεσμάτων υγείας. Αυτές οι επιδράσεις εμφανίζονται συχνά στην παιδική ηλικία και έχουν αντίκτυπο καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής  προάγοντας σωρευτικά πλεονεκτήματα ή μειονεκτήματα για την υγεία. Εντοπίζονται διάφοροι παράγοντες και εξηγήσεις για αυτή τη σύνδεση και συζητούνται επίσης οι κοινωνικές διαφοροποιήσεις ανά φύλο και «φυλή» σε επίπεδο πληθυσμού.

Οι Umberson και Montez υποστηρίζουν ότι «ένα αυξανόμενο σύνολο θεωρητικών και εμπειρικών εργασιών δείχνει πώς οι κοινωνικές συνθήκες προάγουν σωρευτικά πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα για την υγεία κατά τη διάρκεια της ζωής». Αναφέρουν έρευνες που υποδηλώνουν ότι ενώ οι κοινωνικές σχέσεις είναι η κεντρική πηγή συναισθηματικής υποστήριξης για τους περισσότερους ανθρώπους, οι κοινωνικές σχέσεις μπορεί συχνά να είναι εξαιρετικά στρεσογόνες και ότι το άγχος στις σχέσεις υπονομεύει την υγεία μέσω συμπεριφορικών, ψυχοκοινωνικών και φυσιολογικών οδών. Τα ευρήματα της έρευνας υποστηρίζουν ότι το άγχος στις σχέσεις συμβάλλει σε κακές συνήθειες υγείας στην παιδική ηλικία, την εφηβεία και την ενηλικίωση, καθώς και στην ψυχολογική δυσφορία και τη φυσιολογική / σωματική διέγερση  (π.χ. αυξημένος καρδιακός ρυθμός και αρτηριακή πίεση, μειωμένη ανοσοποιητική και ενδοκρινική λειτουργία, κλπ) που μπορεί να βλάψουν την υγεία μέσω της σωρευτικής φθοράς των φυσιολογικών συστημάτων και επειδή μπορούν να μας οδηγήσουν  σε ανθυγιεινές συμπεριφορές.

Διάβασα επίσης το δοκίμιο του Peter Singer του 1971: Famine, Affluence, and Morality // Πείνα, ευμάρεια και ηθική . Ο Singer είναι φιλόσοφος, ηθικολόγος, συγγραφέας, καθηγητής και θεωρείται από πολλούς το πρόσωπο που έβαλε τα δικαιώματα των ζώων στον χάρτη. Σε αυτό το δοκίμιο υποστηρίζει ότι έχουμε ηθική υποχρέωση τόσο προς αυτούς που βρίσκονται κοντά μας όσο και σε αυτούς που βρίσκονται μακριά και πρέπει να κάνουμε ότι μπορούμε για να βοηθήσουμε τους ανθρώπους που ζουν σε ακραία φτώχεια και να αποτρέψουμε τον θάνατο ανθρώπων από την πείνα.

Απόσπασμα από το δοκίμιο:

«Ξεκινώ με την υπόθεση ότι τα βάσανα και ο θάνατος από έλλειψη τροφής,  στέγης και ιατρικής περίθαλψης είναι κάτι κακό. Νομίζω ότι οι περισσότεροι θα συμφωνήσουν πάνω σε αυτό, αν και μπορεί κανείς να φτάσει στην ίδια άποψη από διαφορετικές οδούς. Δεν θα επιχειρηματολογήσω υπέρ αυτής της άποψης. Οι άνθρωποι μπορεί βέβαια να υποστηρίζουν κάθε λογής εκκεντρικές  θέσεις, και ίσως από κάποιες από αυτές δεν θα προέκυπτε ότι ο θάνατος από την πείνα είναι καθ’ εαυτό κακό. Είναι δύσκολο, ίσως αδύνατο, να αντικρούσω τέτοιες θέσεις, και έτσι για συντομία θα θεωρώ στο εξής την παραπάνω θέση ως αποδεκτή. Όσοι διαφωνούν δεν χρειάζεται να διαβάσουν παρακάτω».

«΄Όταν χάνουμε τον γονιό μας είναι σαν να χάνουμε μέρος του εαυτού μας». Debra Umberson

Στην Αθήνα εν μέσω όλων των  πραγμάτων που έπρεπε να κάνω, βρήκα χρόνο να περπατήσω λίγο στο κέντρο της πόλης, να επισκεφτώ ένα βιβλιοπωλείο, όπου αγόρασα μια μεταφρασμένη έκδοση του βιβλίου της Debra Umberson The Death of a Parent (Ο Θάνατος ενός Γονιού – Εκδόσεις ΜΑΚΡΗ), και την Εθνική Πινακοθήκη, όπου εκτίθενται ελληνική και ευρωπαϊκή τέχνη από τον 14ο αιώνα έως τον 20ο αιώνα. Το πρόσφατα ανακαινισμένο κτίριο άνοιξε ξανά μετά από ανακαίνιση 8 ετών το 2021. Αυτή η επίσκεψη ήταν μια εντελώς διαφορετική εμπειρία από τις προηγούμενες επισκέψεις μου, κι επίσης, βλέποντας τους πραγματικούς πίνακες πολλών γνωστών Ελλήνων καλλιτεχνών, του 20ου αιώνα ιδιαίτερα, πολλούς από τους οποίους είχα δει μόνο σε βιβλία τέχνης ή διαφάνειες, βίωσα ένα είδος μικρών αφυπνίσεων.

«Όπως είμαι εγώ, έτσι είναι και οι άλλοι. όπως είναι οι άλλοι, έτσι είμαι κι εγώ.

Έχοντας αναγνωρίσει έτσι τον εαυτό και τους άλλους,

μην βλάψετε κανέναν ούτε να τους θέσετε σε κίνδυνο». Sutta Nipāta 3.710

Τέλος, θα ολοκληρώσω αυτήν την ανάρτηση με κάτι που δεν κάνω συχνά, με ένα απόσπασμα από παλιά βουδιστικά κείμενα που σχετίζεται με την καλλιέργεια ενός τρόπου ζωής που διέπεται από περισσότερη καλοσύνη και υγεία από τη σελίδα των εβδομαδιαίων συνεδριών διαλογισμού του Rick Hanson, PhD. Δεν έχω αποστηθίσει τους στίχους, αλλά κατά τη διάρκεια του πρόσφατου ταξιδιού μου στην Αθήνα, καθώς παρατηρούσα ανθρώπους, συμπεριφορές και αντιδράσεις, κι ακούγοντας ιστορίες  διαπίστωσα ότι έφερνα στο νου μου την ουσία των αποσπασμάτων που έχω συμπεριλάβει σε αυτό το κομμάτι σήμερα.

Είθε όλα τα όντα να είναι ευτυχισμένα και ασφαλή.

Είθε όλα τα όντα να είναι ευτυχισμένα στην καρδιά!

Μην παραλείποντας κανένα, είτε είναι αδύναμο είτε ισχυρό,

ορατό ή αόρατο, κοντινό ή μακρινό, γεννημένο ή αυτό που πρόκειται να γεννηθεί:  Είθε να είναι όλα τα όντα ευτυχισμένα.

Κανείς να μην ξεγελάει τον άλλον,

ή να περιφρονεί οποιονδήποτε οπουδήποτε,

ή μέσα στο θυμού ή την κακή πρόθεση να ευχηθεί κάποιος άλλος να υποφέρει.

Όπως μια μητέρα θα προστάτευε το παιδί της, το μοναχοπαίδι της,   //  με τη δική της ζωή,

έτσι θα πρέπει να καλλιεργήσετε μια απεριόριστη καρδιά προς όλα τα όντα.

Θα πρέπει να καλλιεργήσετε την καλοσύνη

προς όλο τον κόσμο με απεριόριστη καρδιά:

πάνω, κάτω κι ολόγυρα,

ανεμπόδιστα, χωρίς εχθρότητα ή μίσος.

Είτε στέκεστε, περπατάτε, κάθεστε ή είστε ξαπλωμένοι,

όσο είστε σε εγρήγορση,

θα πρέπει να είσαστε αφοσιωμένοι σε αυτή την ενσυναίσθηση .

Αυτό ορίζεται ως μια υπέροχη ζωή στο εδώ και τώρα.

—Διασκευή από το Metta Sutta