Ποίηση
Ποίημα ως ίχνος, ποίημα ως μαρτυρία
Οι πολιτικές και κοινωνικές συνθήκες διαποτίζουν την εμπειρία μας, τη δουλειά μας και την τέχνη, και καθορίζουν την έκταση ελευθερίας πράξης και επιλογής που μπορούμε να έχουμε. Είναι δύσκολο, αν όχι αδύνατο, να διαχωρίσουμε το προσωπικό και ιδιωτικό από το κοινωνικό και πολιτικό. Παρομοίως, είναι δύσκολο να δημιουργήσουμε ή να καταλάβουμε την τέχνη έξω από αυτό το πλαίσιο.
Η Carolyn Forché γράφει και παρουσιάζει στους αναγνώστες ποίηση, η οποία προκύπτει από θέματα και προβλήματα που δεν μπορούν εύκολα να προσδιοριστούν ως δημόσια ή ιδιωτικά, ούτε και να γίνει διάκριση μεταξύ πολιτικού ή προσωπικού. Η δουλειά της πηγάζει από την παράδοση της ποίησης όπου οι πολιτικές συνθήκες διαποτίζουν την ποίηση. Χρησιμοποιεί τον όρο ποίηση μαρτυρίας (poetry of witness) που περιγράφει το χώρο μεταξύ του δημόσιου και του προσωπικού.
Α) Carolyn Forché from The Country Between Us
« Υπάρχει ένα συρματόπλεγμα μεταξύ εμάς και της σφαγής και πίσω από αυτό αιωρούμαστε σ’ ένα ήρεμο προστατευμένο κόσμο όπως τα ψάρια μες το δίχτυ, ακριβώς όπως τα ψάρια μες το δίχτυ.
Είναι είτε η αρχή είτε το τέλος του κόσμου, και η επιλογή είναι ο εαυτός μας ή τίποτα”
Β) Απόσπασμα της Carolyn Forché, “Twentieth Century Poetry of Witness,” American Poetry Review 22:2 (March-April 1993), 17
(Χωρίς μετάφραση)
‘Poetry of witness presents the reader with an interesting interpretive problem. We are accustomed to rather easy categories: we distinguish between “personal” and “political” poems – the former calling to mind lyrics of love and emotional loss, the latter indicating a public partisanship that is considered divisive, even when necessary. The distinction between the personal and the political gives the political realm too much and too little scope; at the same time, it renders the personal too important and not important enough. If we give up the dimension of the personal, we risk relinquishing one of the most powerful sites of resistance. The celebration of the personal, however, can indicate a myopia, an inability to see how larger structures of the economy and the state circumscribe, if not determine, the fragile realm of the individual.
We need a third term, one that can describe the space between the state and the supposedly safe havens of the personal. Let us call this space “the social.” ………………………. ……………………… But perhaps we should not consider our social lives as merely the products of our choice: the social is a place of resistance and struggle, where books are published, poems read, and protest disseminated. It is the sphere in which claims against the political order are made in the name of justice.
By situating poetry in this social space, we can avoid some of our residual prejudices. A poem that calls us from the other side of a situation of extremity cannot be judged by simplistic notions of “accuracy” or “truth to life.” It will have to be judged, as Ludwig Wittgenstein said of confession, by its consequences, not by our ability to verify its truth. In fact, the poem might be our only evidence that an event has occurred: it exists for us as the sole trace of an occurrence. As such, there is nothing for us to base the poem on, no independent account that will tell us whether or not we can see a given text as being “objectively” true. Poem as trace, poem as evidence’
Γ) Και μερικοί στίχοι του καλοκαιριού…
Οδυσσέας Ελύτης (Odysseus Elytis)
Η Μαρίνα
Δώσε μου δυόσμο να μυρίσω,
Λουΐζα και βασιλικό,
μαζί μ’ αυτά να σε φιλήσω,
και τι να πρωτοθυμηθώ ……
Μαρίνα πράσινο μου αστέρι
Μαρίνα φως του αυγερινού
Μαρίνα μου άγριο περιστέρι
και κρίνο του καλοκαιριού