Τροφή, πλοία μεταφοράς σκλάβων, κοινωνικές συνθήκες, θετικότητα και ευτυχία…

«Η αποδοχή του θετικού δεν σημαίνει ότι πρέπει να ωραιοποιούμε τα πάντα (να βάζουμε ένα χαρούμενο λαμπερό πρόσωπο σε όλα), ούτε να απομακρυνθούμε από τις δυσκολίες της ζωής. Έχει να κάνει με την καλλιέργεια της ευημερίας, της ικανοποίησης και της εσωτερικής ειρήνης, που είναι καταφύγια από τα οποία μπορούμε πάντοτε να ξεκινάμε και να επιστρέφουμε.» — Rick Hanson

Η μετάφραση έχει ολοκληρωθεί

Για την ανάρτηση αυτής της εβδομάδας είχα προγραμματίσει να γράψω για: την τροφή και πώς σχετίζεται με τις ιστορίες προσκόλλησης και τις δυναμικές στις ενήλικες σχέσεις μας, τις πρώιμες δυσμενείς εμπειρίες της παιδικής ηλικίας και τη χρήση του φαγητού ως μηχανισμού αντιμετώπισης δυσφορίας, την εφηβεία, την ανεξαρτοποίηση και το φαγητό, τα μηνύματα που το φαγητό και οι διαδικασίες των γευμάτων μπορούν να μεταδίδουν, που μπορέι να κυμαίνονται από γενναιοδωρία, ευγνωμοσύνη και αγάπη έως έλεγχο και τιμωρία. Έγραψα ένα πρώτο προσχέδιο και συγκέντρωσα μερικές πληροφορίες για πράγματα όπως η θεραπεία κουζίνας (kitchen therapy), η οποία είναι μια νέα προσέγγιση για την εξερεύνηση των σχέσεων όχι μόνο με το φαγητό αλλά και με τους ανθρώπους μαζί με τους οποίους τρώμε. Η κουζίνα παρέχει ένα περιβάλλον για την επίλυση εσωτερικών και διαπροσωπικών συγκρούσεων, καθώς τα γεύματα μπορεί να συνδέονται με ευχαρίστηση κι επαφή ή σύγκρουση, και όπου η κουζίνα θα μπορούσε ενδεχομένως να γίνει ένα πλαίσιο για θεραπεία. Αλλά το προσχέδιο δεν εξελίχθηκε ποτέ σε κάτι πιο ευπαρουσίαστο…….

Αντίθετα, θα ήθελα να μοιραστώ μερικά από τα πράγματα που παρακολούθησα και διάβασα ενώ ασχολήθηκα με τη ζωγραφική.

Αρχικά, θα ήθελα να μοιραστώ ένα ποίημα της Lucille Clifton, μιας μαύρης Αμερικανίδας ποιήτριας, που βρήκα καθώς κοίταζα εικόνες πλοίων για τον πίνακα μου. Το ποίημα έχει τον τίτλο «δουλεμπορικό πλοίο». Η Clifton περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο φόρτωναν τους σκλάβους στα πλοία, κυριολεκτικά «σαν κουτάλια». Βρήκα κι ένα παιδικό βιβλίο σχετικά με την εξέλιξη των θαλάσσιων σκαφών στην ιστορία που είχα αγοράσει για τον γιο μου όταν ήταν μικρός κι ακόμη και η σύντομη περιγραφή των δουλεμπορικών πλοίων σε αυτό το παιδικό βιβλίο ήταν δύσκολο να διαβαστεί χωρίς να προκαλέσει ανατριχίλα. Περιλάμβανε επίσης ένα διάγραμμα για το πώς τα ανθρώπινα σώματα τοποθετούνταν σαν σαρδέλες ή κουτάλια σαν να ήταν κουτιά ή εμπορεύματα. Είναι δύσκολο να χωνέψει κανείς πώς η έννοια του ανθρώπου δεν θεωρείται εξ’ αρχής αυτονόητη  για όλους τους ανθρώπους, κι ότι ιστορικά, πολλοί άνθρωποι, συμπεριλαμβανομένων των γυναικών, δεν έχουν πρόσβαση σε αυτήν την κατηγορία. Θυμήθηκα το δικό μου ενδιαφέρον για τα παλιά ιστιοφόρα όταν ήμουν μικρή. Για ένα διάστημα είχαν γίνει θέμα ζωγραφικής. Επίσης σ’ ένα podcast που παρακολούθησα, ο ομιλητής χρησιμοποίησε μια μεταφορά που αφορούσε το δουλεμπορικό πλοίο  για να υποδηλώσει πώς κατά κάποιο τρόπο βρισκόμαστε πάνω σε ένα τέτοιου είδους πλοίου. Σε κάποιο επίπεδο το μεγαλύτερο μέρος της ανθρωπότητας δεν είναι ελεύθερο γιατί από νωρίς μας έχουν στριμώξει σε μικρά κουτιά για να είμαστε εύκολα κατανοητοί και εύπεπτοι, αλλά είμαστε όλοι πολύ περισσότερο.

slaveship                       δουλεμπορικό πλοίο

(Jesus, Angel, and Grace of God were names of ships that delivered slaves from Africa to the Americas)

(Ιησούς, Άγγελος και Θεία Χάρη ήταν ονόματα πλοίων που μετέφεραν σκλάβους από την Αφρική στην Αμερική)

loaded like spoons                                          φορτωμένοι σαν κουτάλια
into the belly of Jesus                                     στην κοιλιά του Ιησού
where we lay for weeks for months               όπου είμαστε ξαπλωμένοι για εβδδομάδες για μήνες
in the sweat and stink of our own                  στον ιδρώτα και στη μπόχα της δικής μας
breathing                                                        αναπνοής
Jesus                                                               Ιησού
why do you not protect us                              γιατί δεν μας προστατεύεις
chained to the heart of the Angel                   αλυσοδεμένοι στην καρδιά του Αγγέλου
where the prayers we never tell                     όπου οι προσευχές που δεν λέμε
are hot and red as our bloody ankles             είναι καυτές και κόκκινες σαν τους ματωμένους αστραγάλους μας
Jesus                                                               Ιησού
Angel                                                             Άγγελε
can these be men                                           είναι δυνατόν να είναι άνθρωποι
who vomit us out from ships                        που μας ξερνούν από τα πλοία τους
called Jesus Angel Grace of God                 που ονομάζονται Ιησούς Άγγελος Θεία Χάρη
onto a heathen country                                 πάνω σε μιαν αλλόθρησκη χώρα
Jesus
Angel
ever again
can this tongue speak
can this bone walk
Grace of God
can this sin live

Θα ήθελα επίσης να μοιραστώ ένα άρθρο που διάβασα στο Greater Good Magazine. Το άρθρο, που γράφτηκε από τον Jeremy Adam Smith, συζητά πώς η ευτυχία και η ευημερία δεν είναι πάντα επιλογή και πώς οι κοινωνικές συνθήκες και η ανισότητα επηρεάζουν τη συνολική μας ευημερία. Ο Smith υποστηρίζει μια πιο συμπεριληπτική προσέγγιση του θέματος. Πριν παρουσιάσω συνοπτικά μερικές από τις ιδέες του άρθρου, θα ήθελα να πω ότι έχω προσπαθήσει να το κάνω σε όλες τις  αναρτήσεις μου, κι ότι μια πιο περιεκτική προσέγγιση της πραγματικότητας και συγκεκριμένων θεμάτων είναι πάντα πιο κοντά στην αλήθεια. Η υιοθέτηση μιας συμπεριληπτικής προσέγγισης (both  // and  approach) είναι επίσης λιγότερο επιζήμια όταν αξιολογούμε και αποδίδουμε αιτίες στην εμπειρία των ανθρώπων και είναι πιο χρήσιμη και ενδυναμωτική επειδή μας επιτρέπει να κάνουμε ό,τι καλύτερο μπορούμε μέσα στα πλαίσια και τις περιστάσεις μας.

Ο Smith γράφει ότι εκτός από τις έρευνες σχετικά με την ευτυχία, σε άλλους κλάδους της ψυχολογίας καθώς και σε τομείς όπως η οικονομία και η κοινωνιολογία, η ευτυχία  αρχίζει να μοιάζει λιγότερο με ατομική επιλογή και περισσότερο σαν προϊόν θεσμικών, οικονομικών και ιστορικών δυνάμεων, που διαμορφώνονται από τις διαφορές ισχύος μεταξύ των ομάδων. Είναι ενδιαφέρον να εξετάσουμε γιατί υπάρχει αυτό το τυφλό σημείο (blind spot) σε σχέση με την ευτυχία. Προσθέτει ότι «Η απάντηση δεν είναι απλή. ξεκινά από μια θέση πνευματικής και πολιτισμικής ταπεινότητας, που σημαίνει ότι απλώς δεν γνωρίζουμε πώς ακριβώς οι πράξεις, οι περιστάσεις και η γενετικοί παράγοντες αλληλεπιδρούν για να διαμορφώσουν την υποκειμενική μας ευημερία».

Αισθάνεται επίσης ότι υπάρχει κάτι ανέντιμο στην ελαχιστοποίηση του ρόλου των κοινωνικών δυνάμεων, και ότι αυτή η ανεντιμότητα μπορεί να έχει τις ρίζες της στο ότι δεν λαμβάνουμε υπόψη τις εμπειρίες των ανθρώπων που τραυματίζονται ή περιθωριοποιούνται από αυτές τις δυνάμεις. Δίνει παραδείγματα για το πώς μπορεί να μοιάζουν οι δομικές δυνάμεις στην κοινωνία. Γράφει: «Η δουλεία ήταν μια δομική δύναμη, που καθιέρωσε ένα επίμονο πρότυπο κοινωνικών, πολιτισμικών, οικονομικών και διαπροσωπικών σχέσεων μεταξύ Μαύρων και Λευκών Αμερικανών που επιμένει μέχρι σήμερα. Η οικογένεια είναι μια δύναμη δομημένη σε νόμους σχετικά με τον γάμο, το διαζύγιο, τους φόρους, την αναπαραγωγική υγεία, τα παιδιά — και την εξουσία που είχαν ιστορικά οι άνδρες πάνω σε αυτούς τους νόμους. Το κοινωνικό σας δίκτυο είναι μια δομή που διαμορφώνεται από αλληλεπιδράσεις με άλλες δομές: πού πήγατε σχολείο, τη δουλειά που κάνετε, το φύλο σας, τη φυλή σας, τη θρησκεία σας – οτιδήποτε σας συνδέει με τους άλλους». Μας υπενθυμίζει επίσης ότι οι δομικές δυνάμεις είναι συνήθως αόρατες σε εμάς και οι περισσότεροι από εμάς δεν παρατηρούμε τους νόμους και τους θεσμούς που διαμορφώνουν τη ζωή μας. Γίνονται κυρίως ορατές μέσω της μελέτης, της συγκέντρωσης και της επίγνωσης.

Εξηγεί πώς η ισχυρή αντίσταση των Αμερικανών στο να δουν δομικές δυνάμεις, ειδικά όταν πρόκειται για το πώς διαμορφώνουν τις ατομικές ευκαιρίες, είναι μια τάση με βαθιές ιστορικές ρίζες. Παραθέτει τα λόγια του ιδρυτή της αμερικανικής ψυχολογίας, Γουίλιαμ Τζέιμς, το 1902, ο οποίος έγραψε: «Αν μπορείς να αλλάξεις το νου σου, μπορείς να αλλάξεις τη ζωή σου», το οποίο ήταν ενδυναμωτικό και πιο υγιές από το να εστιάζει κανείς σε παθολογία. Σε σχέση με το κίνημα της θετικής ψυχολογίας, γράφει ότι ήταν επαναστατικό για τον τρόπο που απομακρύνθηκε από τη μελέτη και τη θεραπεία της δυσλειτουργίας προς την εξέταση των πρακτικών και των χαρακτηριστικών που βοηθούν τους ανθρώπους να ανθίσουν. Ήταν μια απομάκρυνση από την παθητικότητα, την εγκατάλειψη και την αδυναμία. Λέει: «Εστιάζοντας στις δυνάμεις μας, τις αρετές και την ευτυχία, η θετική ψυχολογία άνοιξε μια πόρτα στο ανθρώπινο μυαλό και τις σχέσεις που η επιστήμη είχε παραμελήσει εδώ και καιρό. Αυτή ήταν μια σημαντική συμβολή. Δυστυχώς, ωστόσο, αυτή η εστίαση στο άτομο οδήγησε πολλούς ερευνητές και δασκάλους να απορρίψουν συνειδητά τις δομικές εξηγήσεις για την ατομική ατυχία και δυστυχία, κάτι που αντανακλούσε το πλούσιο, Ευρωπαϊκό-Αμερικανικό πλαίσιο στο οποίο αναπτύχθηκαν οι ιδέες τους».

Ο Smith καταλήγει στο συμπέρασμα ότι το θέμα δεν είναι ότι δεν πρέπει να κάνουμε βήματα που θα μπορούσαν να ενισχύσουν την ανθεκτικότητά μας, να βελτιώσουν τις σχέσεις μας και τα καθημερινά επίπεδα ικανοποίησης, αλλά μάλλον δεν πρέπει να παραβλέπουμε και να υποτιμούμε τη δύναμη των κοινωνικών δυνάμεων στη διαμόρφωση της ευτυχίας και της ικανοποίησης από την ζωή μας. Γράφει: «Η αναγνώριση του αντίκτυπου των δομικών δυνάμεων στην ευημερία δεν χρειάζεται να είναι συνταγή απελπισίας / αίσθησης ότι είμαστε αβοήθητοι»

Μπορείτε να διαβάσετε το άρθρο στο: https://greatergood.berkeley.edu/article/item/how_much_control_do_you_have_over_your_own_happiness?utm_source=Greater+Good+Science+Center&utm_campaign=50b8b6564b-EMAIL_CAMPAIGN_GG_Newsletter_May_12_2022&utm_medium=email&utm_term=0_5ae73e326e-50b8b6564b-70743655