«Δεν μπορεί κανείς να ελπίζει ότι θα κατανοήσει τα φαινόμενα ψυχολογικής δυσφορίας, ούτε να αρχίσει να σκέφτεται τι μπορεί να γίνει για αυτά, χωρίς ανάλυση του τρόπου με τον οποίο η εξουσία κατανέμεται και ασκείται μέσα στην κοινωνία» David Smail

«Οι γυναίκες κοινωνικοποιούνται για να καταστέλλουν / καταπιέζουν συναισθήματα θυμού και απογοήτευσης που είναι συχνά φυσικά το αποτέλεσμα διαπροσωπικών συγκρούσεων…. αυτή η διαδικασία κοινωνικοποίησης οδηγεί πολλές γυναίκες να βιώνουν αρνητικές ψυχολογικές και σωματικές αντιδράσεις επειδή φοβούνται να εκφράσουν τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους….. Ο Comstock αναφέρεται σε αυτές τις δυναμικές ως «απαγορεύσεις κατά του θυμού»…» Jean Baker Miller (cited in Allen Ivey, Michael D’ Andrea & Mary Bradford Ivey)

«Η διαλεκτική επιτρέπει στα αντίθετα να συνυπάρχουν, μπορείς να είσαι αδύναμος / η και μπορείς να είσαι δυνατός / η. μπορείς να είσαι χαρούμενος / η και μπορεί να είσαι λυπημένος / η. Στη διαλεκτική κοσμοθεωρία, όλα βρίσκονται σε μια συνεχή κατάσταση αλλαγής…» Marshia Linehan

 «…. Δεν βλέπω πια αυτές τις διαταραχές ως ξεχωριστές, αλλά ως προσωπικές εκδηλώσεις υπερκαταπονημένων, καθοδηγούμενων από την αμυγδαλή και απορυθμισμένων νευρικών συστημάτων. Απλώς όπως το συναίσθημα» Sebern F. Fisher

“Να το ζεις, να το λες, το «μπορώ» που αλλάζει ζωές  / όλ’ αυτά που ζητάς, είν’ εκεί που φοβάσαι να πας…” (Στίχοι από το τραγούδι του Βασίλη Λέκκα: Δρόμοι στο Φως)

Το χαρακτικό είναι της Βάσως Κατράκη

Στη σημερινή ανάρτηση θα θίξω ελαφρώς κι εν συντομία μερικά δύσκολα και σχετικά ακανθώδη θέματα, τα οποία απαιτούν πολύ περισσότερο χώρο για συζήτηση. Επίσης θα αναφερθώ σε ένα τραγούδι, μια ταινία, ένα βιβλίο και μια συνεδρία διαλογισμού.

Ένα από τα θετικά της ζωής σε ένα ελληνικό νησί το καλοκαίρι εκτός από τη φυσική ομορφιά, τη θάλασσα και τις ζεστές μέρες είναι κι οι πολλές πολιτιστικές εκδηλώσεις σε ανοιχτούς χώρους. Την περασμένη εβδομάδα πήγα στη συναυλία του Βασίλη Λέκκα, που έγινε στον κήπο ενός παλιού αρχοντικού κάτω από τα αστέρια ανάμεσα σε δέντρα που πιθανότατα στέκονται εκεί για πάνω από έναν αιώνα. Κάποια στιγμή οι στίχοι ενός  τραγουδιού που δεν είχα ξανακούσει τράβηξαν το ενδιαφέρον μου και με έκαναν να σκεφτώ:

Να το ζεις, να το λες, το «μπορώ» που αλλάζει ζωές /  Όλ’ αυτά που ζητάς, είν’ εκεί που φοβάσαι να πας…  / Μη λυγάς… μη λυγάς… / Μα τα όνειρα είναι κλειδιά που ανοίγουν κελιά… Δεν υπάρχουν στη γη φυλακές να κλειδώνουν ψυχές… / Να το ζεις, να το λες, το «μπορώ» που αλλάζει ζωές  / όλ’ αυτά που ζητάς, είν’ εκεί που φοβάσαι να πας… Να το ζεις, να το λες, το «μπορώ» που αλλάζει ζωές τα φτερά τα φοράς, / μα θ’ ανοίξουν αν πεις πως τολμάς… να πετάς, να πετάς…

Σκέφτηκα τους στίχους και πώς ίσως αυτή η κοινή μεταφορά του «άνοιξε τα φανταστικά και συμβολικά σου φτερά για να πετάξεις» που χρησιμοποιείται συχνά για να αναπαραστήσει την πραγματοποίηση ονείρων ή την επίτευξη στόχων να μην είναι η μόνη σχετική μεταφορά. Ίσως μια πιο χρήσιμη ή συμπληρωματική εικόνα θα μπορούσε να είναι να είμαστε ριζωμένοι στη γη, σαν δέντρα, ριζωμένοι, συνδεδεμένοι και ανθεκτικοί στους οκτώ εγκόσμιους ανέμους που μπορεί να σαρώνουν μέσα μας και γύρω μας, αγγίζοντας το έδαφος, παρόντες στο εδώ και τώρα, σε εγρήγορση στην τρέχουσα πραγματικότητα, αφυπνισμένοι σε ευρύτερα επίπεδα εσωτερικής και εξωτερικής πραγματικότητας. Από αυτό το μέρος, νομίζω, υπάρχουν περισσότερες πιθανότητες να είναι κανείς ελεύθερος και να μπορεί να εκπληρώνει όνειρα και δυνατότητες.

Μιλώντας για φτερά πριν από λίγο καιρό παρακολούθησα ένα ντοκιμαντέρ: Take These Broken Wings / Πάρτε Αυτά Τα Σπασμένα Φτερά, σε σκηνοθεσία Daniel Mackler, με την Joanne Greenberg, η οποία είχε διαγνωστεί με σχιζοφρένεια και μετά από πολλά τραύματα και ταλαιπωρία στο σύστημα ψυχικής υγείας, έγινε η συγγραφέας του μπεστ σέλερ. I Never Promised You a Rose Garden / Ποτέ Δεν Σου Υποσχέθηκα Ένα Κήπο Με Τριαντάφυλλα, και  στη συνέχεια έγραψε πολλά ακόμη βιβλία  (έχω κάνει σύντομη αναφορά σε παλαιότερη ανάρτηση), και η Catherine Penney, επιζώσα μιας τραυματικής παιδικής ηλικίας, της οποίας τα συμπτώματα ονομάστηκαν σχιζοφρένεια, και η οποία υποστηρίχτηκε για να επουλώσει  τόσο το τραύμα όσο και τα συμπτώματά της ή τις δυσπροσαρμοστικές αντιδράσεις της. Επέστρεψε στο σχολείο και έγινε κλινική νοσοκόμα. Η ταινία περιλαμβάνει επίσης συνεντεύξεις με τους: α) Peter Breggin, ψυχίατρο, κριτικό της θεραπείας σοκ και ψυχιατρικών φαρμάκων και υπέρμαχο της αντικατάστασης της ψυχιατρικής χρήσης φαρμάκων και της ηλεκτροσπασμοθεραπείας με ψυχοθεραπεία, εκπαίδευση, ενσυναίσθηση, αγάπη και άλλες ανθρώπινες υπηρεσίες, β) Robert Whitaker, δημοσιογράφο και συγγραφέα – τρία από τα βιβλία του καλύπτουν την ιστορία και την πρακτική της σύγχρονης ψυχιατρικής -ο οποίος έχει κερδίσει πολλά βραβεία για τη συγγραφή επιστημονικών θεμάτων, και προκρίθηκε για το βραβείο Pulitzer 1999 για τη δημόσια υπηρεσία για μια σειρά άρθρων που αμφισβητούν την ηθική ορισμένων ψυχιατρικών ερευνών, και γ) Bertram Karon, ψυχαναλυτή, ψυχοθεραπευτή και συγγραφέα. Η ταινία εγείρει ερωτήματα σε σχέση με τις διαγνώσεις, την υπερβολική χρήση φαρμάκων και την παραπληροφόρηση του κοινού και σχετικά με τους πιο χρήσιμους τρόπους κατανόησης των συμπτωμάτων ή των ομάδων συμπτωμάτων. Ίσως είναι πιο ηθικό και χρήσιμο να ρωτάμε: Γιατί υπάρχουν αυτά τα συμπτώματα; & Τι σου έχει συμβεί; όπως λέει συχνά ο Mate Gabor, μεταξύ πολλών άλλων, και το πιο σημαντικό Πώς μπορούμε να βοηθήσουμε χωρίς να κάνουμε κακό και χωρίς να αφαιρέσουμε την ελεύθερη βούληση του άλλου;

Κάπως σχετικό με τα παραπάνω είναι το βιβλίο της Δρ Marsha M. Linehan, Building a Life Worth Living / Χτίζοντας Μια Ζωή που Αξίζει να την Ζήσεις. Στην εφηβεία της, η Marsha Linehan υποβλήθηκε σε ηλεκτροσπασμοθεραπεία, απομόνωση, βαριά φαρμακευτική αγωγή και cold pack therapy (θεραπεία με κρύο). Σχετικά με τη cold pack therapy γράφει: «[αυτή] περιελάμβανε ξεγύμνωμα, σφιχτό τύλιγμα με βρεγμένα σεντόνια που είχαν αποθηκευτεί στην κατάψυξη και δέσιμο στο κρεβάτι. Έμενες ξαπλωμένη εκεί, ακίνητη, για τέσσερις ώρες…. Οι περισσότεροι άνθρωποι βρίσκουν τη δυσφορία και τη σωματική συστολή τόσο αφόρητες που η απλή απειλή της θεραπείας αρκεί για να αποθαρρύνει οποιαδήποτε προβληματική συμπεριφορά…. Οι νοσηλεύτριες είχαν μια απλή αλλά αποτελεσματική μέθοδο απειλής. Αν μιλούσαμε αντί να κοιμόμαστε, για παράδειγμα, οι νοσοκόμες κροτάλιζαν παγάκια σε ένα μεταλλικό δοχείο. Αυτό συνήθως έφερνε στιγμιαία σιωπή». Διαβάζοντας την ιστορία της βλέπουμε ότι τα συμπτώματα και οι συμπεριφορές που εμφάνισε μετά την εισαγωγή της στην κλινική [όχι πριν την στείλουν εκεί] ήταν παρόμοια με τα σημερινά διαγνωστικά κριτήρια για οριακή διαταραχή προσωπικότητας κι επίσης ότι μετά την παραμονή της εκεί υπέφερε σοβαρή απώλεια μνήμης.

Κατά τη διάρκεια της στην κλινική ορκίστηκε στον Θεό να βγει αυτή από την κόλαση και μετά να βοηθήσει και άλλους να βγουν. Περιγράφει πώς συνέβη αυτό: «Η αίθουσα Thompson Two είχε ένα πιάνο στο ένα άκρο, ένα όρθιο πιάνο, και περνούσα πολύ χρόνο παίζοντας. Ήμουν καταξιωμένη πιανίστρια στο σχολείο και δεν είχα χάσει ακόμα αυτό το κομμάτι του εαυτού μου κατά την κάθοδό μου στην κόλαση. Αργότερα, όμως, αφού έκανα πολλούς κύκλους ηλεκτροσπασμοθεραπείας…… έχασα τη μνήμη μου σχεδόν για τα πάντα και για κάθε άτομο και, δυστυχώς, επίσης την ικανότητά μου να διαβάζω και να θυμάμαι μουσικές νότες και να παίζω πιάνο. Το να παίξω πιάνο ήταν πάντα ένας τρόπος να εκφράσω τα συναισθήματά μου. Εξακολουθώ να κουβαλάω την ελπίδα ότι μια από αυτές τις μέρες θα παίξω ξανά. Ήταν στο πιάνο που έκανα αργότερα τον όρκο μου στον Θεό… ότι θα βγάλω τον εαυτό μου από την κόλαση κι ότι, μόλις το έκανα, θα ξαναπήγαινα στην κόλαση και θα έβγαζα τους άλλους έξω. Αυτός ο όρκος καθοδηγεί και ελέγχει το μεγαλύτερο μέρος της ζωής μου από τότε». Είναι ενδιαφέρον ότι μια καλή φίλη που είχε κάνει η Linehan στην κλινική, η Sebern Fisher, επίσης έγινε σημαντική ψυχοθεραπεύτρια κι έγραψε ένα βιβλίο για τη νεύρο-ανάδραση (neuro-feedback) και το αναπτυξιακό τραύμα.

Αφού έφυγε από την κλινική όταν ήταν 20 ετών, συνέχισε τις σπουδές της. Απέκτησε M.A. το 1970 και διδακτορικό το 1971, στην κοινωνική και πειραματική ψυχολογία της προσωπικότητας, και στη συνέχεια ανέπτυξε την Διαλεκτική Συμπεριφορική Θεραπεία, η οποία σύμφωνα με την Linehan είναι περισσότερο ένα πρόγραμμα συμπεριφορικής θεραπείας, κι όχι τόσο μια ατομική ψυχοθεραπεία. Η Linehan είναι ερευνήτρια και καθηγήτρια Ψυχολογίας και Επιστήμης Συμπεριφοράς, έχει γράψει πολλά βιβλία και έχει κερδίσει πολλά βραβεία. Εκτός από την εργασία της στην ψυχολογία, είναι επίσης εκπαιδευμένη δασκάλα διαλογισμού Ζεν. Στον πρόλογο του πιο πρόσφατου βιβλίου της: Building a Life Worth Living, ο Dr Allen Frances, ομότιμος καθηγητής Ψυχιατρικής και Συμπεριφορικών Επιστημών, γράφει: «Η θεραπεία που δημιούργησε η Marsha ονομάζεται Διαλεκτική Συμπεριφορική Θεραπεία. Η ΔΣΘ / DBT είναι η πιο αποτελεσματική θεραπεία για άτομα με έντονες τάσεις αυτοκτονίας και αυτοκαταστροφική συμπεριφορά, συχνά άτομα που έχουν διαγνωστεί με οριακή διαταραχή προσωπικότητας (ένας τρομερός όρος, αλλά φαίνεται ότι έχουμε κολλήσει σε αυτόν). Τον τελευταίο μισό αιώνα υπήρξαν μόνο δύο κλινικοί καινοτόμοι με πραγματικά σημαντική επιρροή στον τομέα της ψυχικής υγείας…… το 2011, οι συντάκτες του περιοδικού Time ονόμασαν την DBT μία από τις 100 πιο σημαντικές νέες επιστημονικές ιδέες της εποχής μας. Το ότι έχει κάνει αυτή τη σημαντική συνεισφορά στην ψυχολογία, έναν τομέα που προηγουμένως κυριαρχούσαν κυρίως άνδρες, αποτελεί απόδειξη όχι μόνο για την πνευματική της δημιουργικότητα αλλά και για την αποφασιστικότητά της να ξεπερνάει όλα τα εμπόδια. Πολλοί άνθρωποι έχουν καλές ιδέες, αλλά δεν έχουν ότι χρειάζεται για να τις φέρουν στον κόσμο. Η Marsha έχει το χάρισμα, την ενέργεια, την προσήλωση και τις οργανωτικές δεξιότητες για να μετατρέψει το όνειρο σε πραγματικότητα. Στους μύθους σε όλο τον κόσμο, οι ήρωες / ηρωίδες πρέπει πρώτα να κατέβουν στον κάτω κόσμο, όπου έρχονται αντιμέτωποι με μια σειρά επικών προκλήσεων που πρέπει να ξεπεραστούν πριν μπορέσουν να επικρατήσουν στο ηρωικό ταξίδι της ζωής τους. Μόλις τα καταφέρουν, επιστρέφουν στη χώρα τους κουβαλώντας κάποιο ιδιαίτερο νέο μυστικό ζωής…».

Υπάρχει πλέον ανάγκη για μια εποικοδομητική κριτική των πρακτικών, των δομών και της εξουσίας στους χώρους της (ψυχικής) υγείας και γενικότερα. Ο David Smail ισχυρίζεται ότι «Δεν μπορεί κανείς να ελπίζει ότι θα κατανοήσει τα φαινόμενα ψυχολογικής δυσφορίας, ούτε να αρχίσει να σκέφτεται τι μπορεί να γίνει για αυτά, χωρίς ανάλυση του τρόπου με τον οποίο η εξουσία κατανέμεται και ασκείται μέσα στην κοινωνία» (αναφέρεται στους MacLachlan, McVeigh, Huss & Mannan , 2019). Ένα άλλο σημείο που πρέπει να ληφθεί υπόψη, όπως έχω αναφέρει και σε προηγούμενες αναρτήσεις, είναι η αναποτελεσματικότητα μιας βιοϊατρικής κατανόησης της υγείας, του εθισμού και της ψυχικής δυσφορίας που συνεχίζει να κυριαρχεί στον κοινωνικό λόγο και τις πρακτικές. Η Miriam Greenspan αναλύει τρεις γενικούς μύθους μέ τους οποίους λειτουργούν πολλοί επαγγελματίες υγείας όταν εργάζονται με ανθρώπους, ιδιαίτερα με γυναίκες: α) «όλα είναι μέσα στο κεφάλι σου» και με αυτόν τον τρόπο «αποφεύγουν να στρέφουν την προσοχή στους καταπιεστικούς και άδικους στρεσογόνους παράγοντες που εμφανίζονται στο γυναικείο περιβάλλον. χώρους εργασίας, οικογένειες και άλλες σημαντικές διαπροσωπικές σχέσεις». Ο δεύτερος μύθος είναι το ιατρικό μοντέλο της ψυχοπαθολογίας, το οποίο προτείνει ότι «όλος ο συναισθηματικός πόνος μπορεί να αντιμετωπιστεί με τον ίδιο τρόπο που θα αντιμετώπιζε κανείς τα ιατρικά προβλήματα – με ιατρική συνταγή και φάρμακα» και για να επιτευχτεί αυτό αφιερώνεται πολύ λίγος χρόνος στα κοινωνικά πλαίσια και στα προσωπικά προβλήματα. Ο τρίτος μύθος είναι ότι ο γιατρός είναι «The Expert / Η Αυθεντία», ο οποίος διαιωνίζει την ανισορροπία εξουσίας μεταξύ του ασθενούς ή του πελάτη και του επαγγελματία υγείας (αναφέρεται στο βιβλίο των Allen Ivey, Michael D’Andrea και Mary Bradford Ivey, 7η Έκδοση).

Επίσης, πρέπει να θυμόμαστε ότι η πατριαρχία δρα ως μια γενική καταπιεστική δύναμη που ορίζει τις δομές εξουσίας, τον κοινωνικό λόγο και τη διάδοση πληροφοριών αποδεκτής συμπεριφοράς, ιδιαίτερα τη συμπεριφορά κοριτσιών και γυναικών. Υπάρχει πλέον πολύ υλικό σχετικά με το DSM (διαγνωστικό εγχειρίδιο) και την εγκυρότητα ορισμένων διαγνώσεων και ένα μέρος αυτού του υλικού είναι η φεμινιστική κριτική που υποδηλώνει ότι η εμπειρία της καταπίεσης και της ανισότητας των γυναικών έχει παθολογικοποιηθεί εδώ κι αιώνες. Για παράδειγμα, ο θυμός των γυναικών παθολογικοποιείται ανεξαρτήτως περιστάσεων, βίας ή καταπίεσης, ενώ μάλλον ενθαρρύνεται στους άνδρες. Ο Comstock αναφέρεται σε αυτές τις δυναμικές ως «απαγορεύσεις κατά του θυμού»…» (Jean Baker Miller (στο Allen Ivey, Michael D’Andrea & Mary Bradford Ivey). Τα κορίτσια και οι γυναίκες κοινωνικοποιούνται / προγραμματίζονται για συγκεκριμένους ρόλους φύλου από νεαρή ηλικία και συχνά αναμένεται από αυτές να προσαρμοστούν, να μην εκφέρουν γνώμη, να μην ταρακουνούν την βάρκα, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε έντονη ψυχική δυσφορία. Όταν οι γυναίκες εκφράζουν την ανάγκη τους για αυτονομία ή την αγανάκτηση και το θυμό τους χαρακτηρίζονται ως επαναστατημένες, άτακτες ή υστερικές, κλπ. Αυτό αποδυναμώνει τις γυναίκες και οδηγεί στην καταπίεση συναισθημάτων, σε συναισθηματικό μούδιασμα και αποδυνάμωση.

Θα δώσω ένα παράδειγμα από τη δική μου εμπειρία για να διευκρινίσω πώς οι γυναίκες κοινωνικοποιούνται από νωρίς να είναι υπερβολικά ευγενικές και προσαρμοστικές, κι επίσης, πώς υπάρχουν διακριτικοί και λιγότερο διακριτικοί τρόποι με τους οποίους η κοινωνία φιμώνει τις γυναίκες ή υπονομεύει την αίσθηση ασφάλειας. Αυτή η συγκεκριμένη ανάμνηση ήρθε στο μυαλό μου καθώς άκουγα την ψυχοθεραπεύτρια, Marisa Peer, να παρέχει ένα παράδειγμα μιας παρόμοιας εμπειρίας από τη δική της ζωή σε μια ομιλία για το πώς να αναδιατυπώνουμε εμπειρίες και να δίνουμε νέο νόημα στα γεγονότα. Λοιπόν, επιστρέφοντας από κάποιο μάθημα στα τέλη της εφηβείας μου, ένας ψηλός άντρας γύρω στα τριάντα με πολύ κοντά μαλλιά στάθηκε πίσω μου στο τρένο και άρχισε να μου μιλάει. Τον αγνόησα γνωρίζοντας ότι θα κατέβω σε λίγο. Προς έκπληξή μου κατέβηκε κι αυτός κι άρχισε να με ακολουθεί συνεχίζοντας να μιλάει. Δεν ήταν σκοτεινά, ήμουν στη γειτονιά μου, οπότε γύρισα και του ζήτησα να με αφήσει ήσυχη, αλλά με αγνόησε. Καθώς πλησιάζαμε στο σπίτι μου, άρχισα να νιώθω έναν χαμηλής έντασης φόβο, αναρωτιόμουν αν θα με ακολουθούσε μέχρι την εξώπορτα της πολυκατοικίας κι αν τελικά ήταν καλή ιδέα να πάω σπίτι. Όταν τελικά έφτασα στην πόρτα, στάθηκε κοντά μου καθώς προσπαθούσα να ξεκλειδώσω την πόρτα. Ήλπιζα ότι μόλις έκλεινα την πόρτα θα έφευγε, αλλά αυτός κράτησε την πόρτα ανοιχτή και με ακολούθησε. Έμεινα μετέωρη προσπαθώντας να αποφασίσω τι ήταν προτιμότερο, να πάω από τη σκάλα στο μισοσκόταδο ή να πάρω τον ανελκυστήρα. Ο ανελκυστήρας φαινόταν καλύτερη επιλογή και δεν πίστευα ότι θα είχε το θράσος να μπει, αλλά το έκανε. Εν τω μεταξύ, δεν μου πέρασε από το μυαλό να χτυπήσω την πόρτα ενός γείτονα ή να απαιτήσω επιθετικά να ξεκουμπιστεί… γιατί σκεφτόμουν «κι αν γίνει επιθετικός» και «τι θα σκεφτεί ο κόσμος». Παρόλο που θα τελειώσω την ιστορία εδώ, θα πω ότι η παρενόχληση του δεν τελείωσε εκείνη τη μέρα. Υπήρξαν κάποια ακόμη περιστατικά. Τη στιγμή που συνέβη αυτή η ιστορία, δεν μπορούσα ακόμη να ορίσω την εμπειρία ως παρενόχληση ή εκφοβισμό. Δεν είχα το λεξιλόγιο. Την εμπειρία την αναδιατύπωσα πολύ αργότερα. Μόνο εκ των υστέρων συνειδητοποίησα ότι εκτός από μια μη υγιής και σεξιστική συμπεριφορά από την πλευρά του, ήταν ένα παιχνίδι εξουσίας που προκαλούσε φόβο, μια πρακτική όχι και τόσο ασυνήθιστη.

Όπως αναφέρθηκε παραπάνω, ένα θέμα που πρέπει να ληφθεί υπόψη είναι ότι η ψυχική δυσφορία στην κοινωνία γίνεται κατανοητή κυρίως μέσω ενός βιοϊατρικού φακού. Οι Lafrance και Mckenzie-Mohr (2013) υποστηρίζουν ότι «η δυσφορία είναι ιατρικοποιημένη, κατανοητή ως έκφραση ατομικής δυσλειτουργίας» Επιπλέον, πρέπει κανείς να εξετάσει το ιστορικό και την ανάπτυξη του Διαγνωστικού Στατιστικού Εγχειριδίου Ψυχικών Διαταραχών (DSM). Το DSM έχει συμβάλει στην ιατρικοποίηση της κατανόησής μας της ανθρώπινης εμπειρίας και δυσφορίας και έχει καθορίσει τη γλώσσα που χρησιμοποιούμε για να μιλήσουμε για τη συναισθηματική και ψυχική δυσφορία, τις αντιδράσεις μας σε τραυματικές εμπειρίες κι ακόμη και τις φυσικές ανθρώπινες εμπειρίες όπως το πένθος και τη θλίψη. Στην εργασία τους για το φύλο και τη διάγνωση, που δημοσιεύθηκε το 2008, οι K. Eriksen και V. Kress γράφουν: «…… και οι άνδρες και οι γυναίκες έχουν πληγωθεί από τα παλαιότερα μη αμφισβητήσιμα διαγνωστικά συστήματα. Στην πραγματικότητα, πολλοί συγγραφείς έχουν επισημάνει τις στιγματιστικές συνέπειες των διαγνωστικών ετικετών. τις ταξικές, σεξιστικές, ρατσιστικές και ομοφοβικές υποθέσεις που είναι ενσωματωμένες στα εγχειρίδια ICD…. και το DSM-IV-TR…….; την προκύπτουσα παθολογικοποίηση συμπεριφορών που μπορεί να είναι φυσικές μέσα σε συγκεκριμένα πλαίσια φύλου. και την υποδιάγνωση προβληματικών συμπεριφορών… Σε αυτό το άρθρο, αναφέρουμε τις ανησυχίες μας σχετικά με τη διάγνωση σε σχέση με το φύλο, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που σχετίζονται με την επικράτηση των διαγνώσεων ανά φύλο, τις προκαταλήψεις φύλου στη διάγνωση, τον προβληματικό αντίκτυπο συγκεκριμένων διαγνώσεων στις γυναίκες, και την επίδραση της κοινωνικοποίησης και των κοινωνικών συνθηκών στη διάγνωση…»

Επίσης έχει υπάρξει σημαντική κριτική για τη σχέση μεταξύ ψυχιατρικής και φαρμακευτικής βιομηχανίας, και κατά συνέπεια, την υπερβολική εξάρτηση από τη χρήση φαρμάκων που βέβαια απαιτεί ένα βιοϊατρικό μοντέλο εξήγησης της υγείας και την ανάγκη υπερβολικής παθολογικοποίησης της ανθρώπινης εμπειρίας και αγνόησης των κοινωνικών πλαισίων. Η ψυχιατρική έχει περιγραφεί ως αντιφεμινιστική που συνέβαλε ή συνέπραξε σε πρακτικές που σήμερα θεωρούνται βάρβαρες ή παραβιάσεις δικαιωμάτων. Συνολικά,  πατριαρχικές δομές, αξίες και πεποιθήσεις ανδρών της ανώτερης μεσαίας τάξης και ένα βιοϊατρικό μοντέλο κατανόησης της ψυχικής δυσφορίας έχουν όλα διαποτίσει την ψυχιατρική και την ψυχολογία. Φυσικά, τα πεδία της ψυχικής υγείας δεν μιλούν μια γλώσσα ή με μία φωνή και σημειώνεται πρόοδος καθώς έχει υπάρξει μεγάλη πρόοδος στην επιστήμη, έχουν γίνει νέες έρευνες κι έχουν αναπτυχθεί πιο ολοκληρωμένες προσεγγίσεις. Υπάρχουν πολλές φωνές, υπάρχει μεγαλύτερη διάδοση πληροφοριών, κι επίσης, οι γυναίκες και άλλες περιθωριοποιημένες ομάδες είναι πλέον, στον έναν ή τον άλλο βαθμό μέρος της συζήτησης.

Ειδικότερα, όσον αφορά τη «Διαταραχή Οριακής Προσωπικότητας» υπάρχουν πολλοί πλέον στον τομέα της ψυχολογίας που τη θεωρούν μια χωρίς νόημα ταμπέλα κι επειδή υπάρχει μεγάλη επικάλυψη με το σύνθετο μετά-τραυματικό στρες, προτείνεται ότι αυτή η περιγραφή της εμπειρίας θα ήταν πιο χρήσιμη και θα έριχνε επίσης φως στο γεγονός ότι πολλές σοβαρές ψυχικές ενοχλήσεις ή δυσπροσαρμοστικές συμπεριφορές προέρχονται από τραύματα και εχθρικά περιβάλλοντα. Η ενσωμάτωση της έννοιας του τραύματος θα μπορούσε να απομακρύνει την έμφαση από το άτομο για να συμπεριλάβει το εξωτερικό του περιβάλλον. Εξετάζοντας τη βιβλιογραφία αποκαλύπτεται επίσης ότι υπάρχουν εκείνοι που υποστηρίζουν ότι η ΔΟΠ / BPD είναι μια «διάγνωση με βάση το φύλο», με τις γυναίκες να διαγιγνώσκονται σε πολύ υψηλότερο ποσοστό από τους άνδρες. Προκειμένου να κατανοήσουμε πώς κατασκευάστηκε αυτή η διάγνωση και γιατί οι γυναίκες διαγιγνώσκονται, περίπου εννέα φορές πιο συχνά, είναι απαραίτητο να διερευνήσουμε τη σχέση μεταξύ της πατριαρχίας, της εξουσίας και του κυρίαρχου λόγου σχετικά με την ψυχική δυσφορία. Επίσης, αυτή η έλλειψη εξέτασης των στερεοτυπικών εννοιών του φύλου αφ’ ενός και των συνθηκών ζωής αφ’ ετέρου μπορεί να οδηγήσει σε προκατειλημμένες έρευνες και συμπεράσματα.

Προτείνεται ότι αντί να περιορίσουμε την εμπειρία των γυναικών σε ιατρικά συμπτώματα, υπάρχει βαθιά ανάγκη να αλλάξουμε την καταπιεστική, προκατειλημμένη και παράλογη κοινωνία μας, κι επίσης, να λάβουμε υπόψη την ανατροφή πολλών κοριτσιών σε όλο τον κόσμο και τις επιπτώσεις της καταπίεσης και των κοινωνικών πλαισίων από πολύ νωρίς.  Συμπεριφορές που αναπτύχθηκαν νωρίς για να επιβιώσουν και να προστατεύσουν τον εαυτό  σε συχνά απειλητικά ή ακυρωτικά περιβάλλοντα στη συνέχεια στιγματίζονται στην ενήλικη ζωή και ορίζονται εκτός πλαισίου. Η βιβλιογραφία υποδηλώνει ότι οι γυναίκες που λαμβάνουν την BPD διάγνωση έχουν συχνά βιώσει τραύμα και κακοποίηση, επομένως το να θεωρούνται επιζώσες θα διευκόλυνε τη διαδικασία επούλωσης και την δυνατότητα αλλαγής. Επίσης, τα στοιχεία σχετικά με την αποτελεσματικότητα της φαρμακευτικής αγωγής είναι αμφιλεγόμενα. Εκτός από την προσέγγιση της Marsha Linehan που αναφέρθηκε παραπάνω, άλλες ψυχοθεραπείες όπως η αφηγηματική θεραπεία και η φεμινιστική θεραπεία έχουν βρεθεί να είναι  αποτελεσματικές στη διερεύνηση θεμάτων φύλου, δομών εξουσίας στην κοινωνία, της θέσης των γυναικών, της δημιουργικότητας, των δυναμικών των σχέσεων και τρόπων ενδυνάμωσης. Η Διαλεκτική Συμπεριφορική Θεραπεία (DBT) έχει τέσσερις συνιστώσες: «ενσυνειδητότητα (έχοντας επίγνωση των συναισθημάτων και της δυσφορίας), ανεκτικότητα στη δυσφορία (ανοχή και αποδοχή δύσκολων καταστάσεων ή συναισθημάτων), συναισθηματική ρύθμιση (χρησιμοποιώντας τεχνικές για τον επαναπροσδιορισμό των σκέψεων και την μετατόπιση συναισθημάτων) και διαπροσωπική αποτελεσματικότητα. Μπορεί επίσης να είναι απαραίτητο να δουλέψει κανείς με το τραύμα παράλληλα με DBT προκειμένου να υπάρξει επούλωση σε βαθύτερο επίπεδο. Η DBT έχει επικριθεί επειδή ίσως αμελεί να δώσει προσοχή στις καταπιεστικές δομές εξουσίας που έχουν συμβάλει στις εμπειρίες ενός ατόμου και στα συστημικά πλαίσια. Η τραυματοθεραπεία μπορεί επίσης να εμποδίσει τις γυναίκες να ασκήσουν κριτική στις ευρύτερες σχέσεις εξουσίας που επηρεάζουν τη ζωή τους. Τελικά, η ενσωμάτωση μιας φεμινιστικής προσέγγισης καθώς και η συστημική θεώρηση της εμπειρίας του ατόμου μπορούν να αυξήσουν την αποτελεσματικότητα της θεραπευτικής διαδικασίας και της ενδυνάμωσης.

Θα τελειώσω τη συζήτηση αυτού του τεράστιου θέματος εδώ, παρόλο που υπάρχουν πολλά περισσότερα που θα μπορούσε κανείς να αναλύσει.

Θα ήθελα επίσης να μοιραστώ μαζί σας έναν διαλογισμό για όσους διαλογίζονται από την Kara Jewel Lingo, μια δασκάλα διαλογισμού, που ενδιαφέρεται να συνδυάσει την πνευματικότητα και τον διαλογισμό με την κοινωνική δικαιοσύνη. Σε ηλικία είκοσι πέντε ετών μετά τις σπουδές της, μπήκε σε ένα βουδιστικό μοναστήρι και πέρασε δεκαπέντε χρόνια ως μοναχή. Έγινε δασκάλα του Ζεν το 2007. Έχει γράψει κι ένα βιβλίο. Στον συγκεκριμένο διαλογισμό αναφέρει ένα κοινό σύμβολο ενός τροχού στην Ασία με οκτώ ακτίνες και μια τρύπα στο κέντρο ή έναν εσωτερικό τροχό. Αυτή η εικόνα του συχνά τροχού αντιπροσωπεύει τους Οκτώ Ανέμους του Κόσμου που ανέφερα παραπάνω, και που είναι τέσσερα ζεύγη αντιθέτων: ευχαρίστηση και πόνος, έπαινος και κατηγορία, κέρδος και απώλεια, φήμη και ανυποληψία. Φαίνεται σαν μια χρήσιμη μεταφορά για τη ζωή. Όλοι ελπίζουμε γενικά να  λάβουμε τα θετικά πράγματα και φοβόμαστε τα άλλα τέσσερα. Ο τροχός γυρίζει πάντα, ο άνεμος φυσάει πάντα, και λίγο-πολύ όλοι παίρνουμε μια γεύση και των οκτώ εμπειριών σε διαφορετικές μορφές και σε διαφορετικούς βαθμούς.

https://www.youtube.com/watch?v=UXdhEwzCBDQ&t=387s

Τέλος, μερικά άρθρα σχετικά με την διασκέδαση και το παιχνίδι για το καλοκαίρι τόσο για εκείνους που θα έχουν την ευκαιρία να πάνε διακοπές όσο και για εκείνους που δεν θα το κάνουν. Η σχετική έρευνα φαίνεται να αποκαλύπτει ότι «η διασκέδαση / το παιχνίδι είναι ένα ουσιαστικό κλειδί για την ευημερία μας, κάτι που πρέπει να υπερασπιστούμε ενάντια στις καταπατήσεις της δουλειάς και άλλων ευθυνών».

https://corpmail.otenet.gr/?_task=mail&_action=show&_uid=51072&_mbox=INBOX&_safe=1&_caps=pdf%3D0%2Cflash%3D0%2Ctif%3D0