Η μετάφραση έχει ολοκληρωθεί

Η άλλη όψη… και η σημασία της τοποθέτησης της εμπειρίας μας σε συγκεκριμένα πλαίσια…

«Αφήστε τους ανθρώπους να συνειδητοποιήσουν ξεκάθαρα ότι κάθε φορά που απειλούν κάποιον ή ταπεινώνουν ή πληγώνουν άσκοπα ή εξουσιάζουν ή απορρίπτουν έναν άλλο άνθρωπο, γίνονται δυνάμεις δημιουργίας ψυχοπαθολογίας, ακόμα κι αν αυτές είναι μικρές δυνάμεις. Ας αναγνωρίσουν ότι κάθε άτομο που είναι ευγενικό / καλό, εξυπηρετικό, αξιοπρεπές, ψυχολογικά δημοκρατικό, στοργικό και ζεστό, είναι μια ψυχοθεραπευτική δύναμη, έστω και μικρή». Abraham H. Maslow

“Θεωρώ ότι ο σκληροτράχηλος ατομικισμός είναι μια υπερβολική προσποιητή στάση ενός ατόμου που παλεύει ενάντια στη συναισθηματική συγχώνευση. Το διαφοροποιημένο άτομο έχει πάντα επίγνωση των άλλων και του συστήματος σχέσεων γύρω του.”  Murray Bowen

«Η εστίαση στο άτομο υποστηρίζεται από επαγγελματικά περιοδικά, από επιτροπές αναθεώρησης ακαδημαϊκών θητειών, από φορείς που ελέγχουν τη χρηματοδότηση και από την ευρύτερη κοινωνία στην οποία ζουν φεμινίστριες ψυχολόγοι. Αν και η φεμινιστική ψυχολογία θα μπορούσε να είναι ένας ζωτικός τομέας της πολιτικής και πνευματικής σκέψης, περιορίζεται από έναν κλάδο «σχεδιασμένο να ισοπεδώνει, να αποπολιτικοποιεί, να εξατομικεύει». Dana Becker

«…. Οι άνθρωποι μπορεί να μιλούν όσο θέλουν για τη θρησκεία τους, αλλά αν δεν τους διδάσκει να είναι καλοί και ευγενικοί με τον άνθρωπο και τα ζώα, είναι κοροϊδία…». Από το βιβλίο Μαύρη Καλλονή / Black Beauty της Anna Sewell

Η Eleanor Potter γράφει για τον χαρακτήρα της Pollyanna / Πολυάννα: «Η σχέση μου με την Pollyanna είναι πολύ προσωπική, γιατί η Pollyanna με βοήθησε να διασχίσω την παιδική μου ηλικία…»

Μου πήρε λίγο περισσότερο χρόνο από το συνηθισμένο για να δημοσιεύσω κάτι, ένας λόγος είναι ότι έφτιαξα αρκετά σχέδια, που πρακτικά σημαίνει πολλές ώρες σκυμμένη πάνω από ένα μπλοκ ζωγραφικής, για να μην αναφέρω και τις προπαρασκευαστικές εργασίες, που περιλάμβαναν την επανεξέταση παλιού υλικού. Συνειδητοποίησα ότι τους τελευταίους τέσσερις ή πέντε μήνες έχω δημιουργήσει περίπου 50 σχέδια, ενώ παράλληλα έχω ζωγραφίσει και σε καμβά. Όπως έχω γράψει η δημιουργία τέχνης είναι μια διαδικασία που περιλαμβάνει συνειδητές και ασυνείδητες διαδικασίες, πνευματική και σωματική προσπάθεια, παρελθοντικές, τωρινές, εσωτερικές και εξωτερικές επιρροές και πολλά άλλα. Ως μέρος της όλης διαδικασίας διάβασα και άκουσα παλιό υλικό ενώ σχεδίαζα, Ήταν ενδιαφέρον, ελλείψει καλύτερης λέξης, να ακούω παλιές κλασικές αφηγήσεις, αλλά και παλιές ηχογραφήσεις σημαντικών προσωπικοτήτων στο χώρο της ψυχολογίας όπως ο Abraham Maslow, ο Milton Erickson και άλλοι. Επειδή η εικαστική τέχνη επιτρέπει να συνυπάρχουν πολλές αφηγήσεις, ακόμη και σε μικρές επιφάνειες – ιστορίες μέσα σε ιστορίες – κατά κάποιο τρόπο τα σχέδια αυτά είναι πολυεπίπεδες οπτικές αφηγήσεις.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Εν συντομία, ο Abraham H. Maslow (1908 –1970) ήταν ένας Αμερικανός ψυχολόγος, του οποίου η θεωρία για την ψυχολογική υγεία βασιζόταν στην εκπλήρωση των ανθρώπινων αναγκών με αποκορύφωμα την αυτοπραγμάτωση. Οι περισσότεροι ψυχολόγοι πριν από αυτόν είχαν ασχοληθεί με το παθολογικό, αλλά αυτός εστίασε στο τι συνιστούσε θετική ψυχική υγεία και στις βασικές και ανώτερες ανάγκες των ανθρώπων και τελικά, τουλάχιστον για κάποιους, στη δυνατότητα αυτοπραγμάτωσης. Ένα βασικό δόγμα της ανθρωπιστικής ψυχολογίας είναι ότι οι άνθρωποι έχουν τους εσωτερικούς πόρους για ανάπτυξη και επούλωση  και ότι ο ρόλος της θεραπείας είναι να βοηθά στην άρση των εμποδίων και του προγραμματισμού  που εμποδίζουν τα άτομα να επιτύχουν αυτούς τους στόχους. Ο Maslow πίστευε επίσης ότι, λόγω της δυσκολίας εκπλήρωσης των τεσσάρων κατώτερων αναγκών για πολλούς ανθρώπους στον πλανήτη, λίγοι άνθρωποι  θα μπορέσουν να φτάσουν στο στάδιο της αυτοπραγμάτωσης ή θα καταφέρουν να το κάνουν με περιορισμένη ικανότητα.

Μερικές από τις πεποιθήσεις και τα ευρήματα του Maslow:

«Αν ο βασικός πυρήνας του ατόμου παραμεριστεί ή καταπιεστεί, αρρωσταίνει άλλοτε με προφανείς τρόπους, άλλοτε με λιγότερο εμφανείς τρόπους, άλλοτε αμέσως, άλλοτε αργότερα…».

«Ένας μουσικός πρέπει να κάνει μουσική, ένας καλλιτέχνης / ζωγράφος πρέπει να ζωγραφίζει, ένας ποιητής πρέπει να γράφει, αν θέλει να είναι τελικά σε ειρήνη με τον εαυτό του. Ότι μπορεί να είναι ένας άνθρωπος, πρέπει να είναι… Αυτή την ανάγκη μπορούμε να την ονομάσουμε αυτοπραγμάτωση…».

«Η ζωή είναι μια συνεχής διαδικασία επιλογής μεταξύ της ασφάλειας (από φόβο και ανάγκη για άμυνα) και του κινδύνου (για χάρη της προόδου και της ανάπτυξης). Κάντε την επιλογή ανάπτυξης δώδεκα φορές την ημέρα».

«Οι «αυτοπραγματοποιημένοι» άνθρωποι… ζουν περισσότερο στον πραγματικό κόσμο της φύσης παρά στην ανθρωπογενή μάζα των εννοιών, αφαιρέσεων, προσδοκιών, πεποιθήσεων και στερεοτύπων που οι περισσότεροι άνθρωποι μπερδεύουν με τον κόσμο…».

Ο Milton H. Erickson (1901–1980) ήταν Αμερικανός ψυχίατρος και ψυχολόγος με ειδίκευση στην ιατρική ύπνωση και την οικογενειακή θεραπεία. Θεωρούσε τον ασυνείδητο νου ως δημιουργικό και δημιουργό λύσεων. Η έμφαση του ήταν συχνά στην ανακούφιση των συμπτωμάτων και στην επίλυση προβλημάτων, λαμβάνοντας παράλληλα υπόψη τις ατομικές διαφορές. Τόσο ο Milton όσο και ο Maslow έχουν επηρεάσει πολλές θεραπευτικές προσεγγίσεις και σχολές ψυχολογίας, και το έργο και οι ιδέες τους έχουν αναπτυχθεί περαιτέρω και επεκταθεί, αλλά και ιδωθεί με κριτική ματιά.

Μερικές ιδέες από τον Erickson:

«Όταν ήθελα να μάθω κάτι, ήθελα να μην παραμορφωθεί από την ατελή γνώση κάποιου άλλου».

«Μέχρι να είστε διατεθειμένοι να μπερδευτείτε / να νιώσετε σύγχυση για αυτό που ήδη γνωρίζετε, αυτό που γνωρίζετε δεν θα γίνει ποτέ μεγαλύτερο, καλύτερο ή πιο χρήσιμο».

«Η αλλαγή οδηγεί σε διορατικότητα πιο συχνά από ότι η διορατικότητα οδηγεί σε αλλαγή».

«Είναι πραγματικά εκπληκτικό αυτό που μπορούν να κάνουν οι άνθρωποι. Μόνο που δεν ξέρουν τι μπορούν να κάνουν».

«Πάντα το ονομάζεις συνειδητοποίηση εκ των υστέρων. Δύο εβδομάδες εκ των υστέρων για να σκεφτώ τη σωστή απάντηση. Όταν οδηγείς με το ασυνείδητό σου. αυτή την απάντηση την δίνεις αμέσως… Εμπιστεύσου το ασυνείδητό σου. ξέρει περισσότερα από εσένα».

«Χρησιμοποιούμε την ύπνωση όχι ως θεραπεία, αλλά ως μέσο για να δημιουργήσουμε ένα ευνοϊκό κλίμα μάθησης».

Τέλος, αυτή τη στιγμή διαβάζω ένα βιβλίο, The Myth of Empowerment / Ο Μύθος της Ενδυνάμωσης, από την ψυχοθεραπεύτρια, αναπληρωτή καθηγήτρια και συγγραφέα με πτυχία τόσο στην κοινωνική εργασία όσο και στην ψυχολογία, Dana Becker. Το βιβλίο βασίζεται σε μια φεμινιστική προσέγγιση και ερευνά τους διάφορους τρόπους με τους οποίους οι γυναίκες έχουν αναπαρασταθεί και επηρεαστεί από μια αυξανόμενη δημοφιλή και επαγγελματική θεραπευτική κουλτούρα από τον 19ο αιώνα μέχρι σήμερα. Η Becker αναλύει πώς η σημερινή γυναίκα της μεσαίας τάξης, που ανησυχεί για την υγεία της και την ικανότητά της να φροντίζει τους άλλους, δεν διαφέρει και τόσο από τις λευκές προκατόχους της στα τέλη του δέκατου ένατου αιώνα. Υποστηρίζει πώς ιδέες όπως η ενδυνάμωση (εκτός πλαισίου) διαιωνίζουν τον μύθο ότι πολλά από τα προβλήματα που έχουν οι γυναίκες είναι ιατρικά ή ψυχολογικά και όχι κοινωνικά. προσωπικά και όχι πολιτικά. Περιγράφει πώς, από τον υπνοτισμό /mesmerism μέχρι την ψυχοθεραπεία και το σόου της Oprah Winfrey, οι γυναίκες έχουν σταχυολογήσει ιδέες για το ποιές είναι ή ποιές θα έπρεπε να είναι ως ψυχολογικά όντα και αμφισβητεί τι έχουν κερδίσει ή χάσει οι γυναίκες από αυτές τις ιδέες και πρακτικές. Παρέχει μια κριτική στον κλάδο της αυτοβοήθειας και σε πτυχές της θετικής ψυχολογίας, καθώς και μια ματιά στις ιστορικές συγκρούσεις στους τομείς της ιατρικής, της ψυχιατρικής και της ψυχολογίας.

Συζητά τις ομοιότητες μεταξύ των πιο πρόσφατων κινημάτων και των προηγούμενων και πώς αυτά έχουν δώσει έμφαση στον ατομικισμό και την προσαρμογή. Ωστόσο, υποστηρίζει πιο διαφοροποιημένες αντιλήψεις για την ευτυχία, την ενδυνάμωση και την ανθρώπινη άνθηση, πέρα από το άτομο ή τη γυναίκα στην απομόνωση και μια προοπτική που λαμβάνει υπόψη το σύνολο του κοινωνικού περιβάλλοντος και εκτιμά την κοινωνική συμμετοχή και τον ακτιβισμό. Η Becker υποστηρίζει ότι η θεραπευτική κουλτούρα έχει δημιουργήσει ένα είδος επιταγής για τη διαχείριση των εντάσεων και των προβλημάτων της καθημερινής ζωής που εστιάζει μόνο προς τα μέσα, αγνοώντας τις κοινωνικές και πολιτικές πραγματικότητες που βρίσκονται πίσω από πολλές από αυτές τις εντάσεις. Για παράδειγμα, ανιχνεύει την εξέλιξη των κοινωνικών χρήσεων της έννοιας του άγχους / στρες με την πάροδο του χρόνου και δείχνει ότι παρόλο που το άγχος συνδέεται συχνά με συνθήκες στις οποίες οι άνθρωποι έχουν ελάχιστο έλεγχο, όπως δυσμενείς για την οικογενειακή ζωή πολιτικές στο χώρο εργασίας, την ανεργία και την αυξανόμενη οικονομική ανισότητα, διάφορες μορφές διάκρισης, και ούτω καθεξής, η έννοια του άγχους εστιάζει το μεγαλύτερο μέρος της προσοχής μας στο πώς αντιδρούν τα άτομα στο άγχος, αναθέτοντας την ευθύνη για την ανακούφιση του στρες αποκλειστικά στο άτομο.

Η Becker θέτει ορισμένα ερωτήματα όπως: Είναι η ψυχολογία και η ψυχοθεραπεία συμβατές με τον φεμινισμό;

Γράφει: “…….Η ψυχολογία ήταν πάντα πολιτική με την έννοια ότι συχνά ανάγει τα κοινωνικά και πολιτικά προβλήματα σε προσωπικά και παθολογικά. Ενώ το γυναικείο κίνημα εξήγησε τα προβλήματα των γυναικών ως προερχόμενα από την καταπίεσή τους, η ψυχολογία τα μετατρέπει σε ψυχικά φαινόμενα…..

Όπως προτείνουν η Michelle Fine και η Susan Gordon, για να γίνουν αποδεκτές οι γυναίκες στο χώρο της επικρατούσας ψυχολογίας, ίσως χρειαστεί να προσποιηθούν ότι ο κλάδος της ψυχολογίας είναι απολίτικος  «αναπαριστάνοντας [τους εαυτούς τους] ως αντικειμενικές ερευνήτριες χωρίς κριτική.παραποιώντας το φύλο, μέσα στα πλαίσια των ρόλων των φύλων, των διαφορών των φύλων ή των ουδέτερων ως προς το φύλο αναλύσεων χωρίς να συζητούν την εξουσία, το κοινωνικό πλαίσιο και τα νοήματα.και ανακατασκευάζοντας την πλούσια και αντιφατική συνείδηση των κοριτσιών και των γυναικών σε στενούς παράγοντες και κλίμακες».Η εστίαση στο άτομο υποστηρίζεται από επαγγελματικά περιοδικά, από επιτροπές αναθεώρησης ακαδημαϊκών θητειών, από φορείς που ελέγχουν τη χρηματοδότηση και από την ευρύτερη κοινωνία στην οποία ζουν φεμινίστριες ψυχολόγοι.Αν και η φεμινιστική ψυχολογία θα μπορούσε να είναι ένας ζωτικός τομέας της πολιτικής και πνευματικής σκέψης, περιορίζεται από έναν κλάδο «σχεδιασμένο να ισοπεδώνει, να αποπολιτικοποιεί, να εξατομικεύει».

Σε μια από τις εικόνες μου έχω σχεδιάσει ένα Πανοπτικό / Panopticon για να αναπαραστήσω μια από τις μεταφορές του Φουκώ – μια ιστορία μέσα σε άλλες ιστορίες.

Στο βιβλίο η Becker ισχυρίζεται ότι ο Michel Foucault χρησιμοποίησε το αρχιτεκτονικό σχέδιο του Bentham για το Panopticon, ένα πρότυπο φυλακής, ως μεταφορά για τον τρόπο με τον οποίο ασκείται η εξουσία στα άτομα στη σύγχρονη κοινωνία. Γράφει: «Σε αυτή τη φυλακή, οι κρατούμενοι, ο καθένας στο δικό του κελί, θα ήταν συνεχώς ορατοί, μέσω κάποιου οπίσθιου φωτισμού, από έναν κεντρικό πύργο. Το αποτέλεσμα του συνεχούς ελέγχου στους κρατούμενους θα ήταν να τους προκαλέσει «μια κατάσταση συνειδητής και μόνιμης ορατότητας που διασφαλίζει την αυτόματη λειτουργία της εξουσίας». Αυτή η δύναμη, που χαρακτηρίζεται στα γραπτά του Φουκώ και ως «βιο-εξουσία» και «πειθαρχική εξουσία», αποδεικνύεται από τη συνεχή αυτοπαρατήρηση του κρατούμενου. Για τον Φουκώ το Πανοπτικό είναι μια μεταφορά για τους κοινωνικούς θεσμούς, και ο αυτοέλεγχος αντιπροσωπεύει τον τρόπο με τον οποίο οι θεσμοί ασκούν εξουσία στα άτομα μέσω μιας αίσθησης συνεχούς αυτοσυνείδησης / self-consciousness – αυτό που ο Φουκώ ονομάζει «τεχνολογία» του εαυτού….

….. Στη μεταφορά του Πανοπτικού, γνωρίζοντας ότι μπορεί ανά πάσα στιγμή να τον παρατηρήσουν από τον πύργο, ο τρόφιμος αναλαμβάνει ο ίδιος τη δουλειά της αστυνόμευσης. Οι γυναίκες, που βρίσκονται υπό παρατήρηση σε μεγαλύτερο βαθμό από τους άνδρες, δεν υπόκεινται σε εξωτερική ρύθμιση, αλλά σε μια εσωτερική «αυτό-επιτήρηση» που τηρεί τους πατριαρχικούς κανόνες. Η Bartky πιστεύει ότι η αντίσταση είναι δυνατή εάν οι γυναίκες είναι σε θέση να καταλάβουν πώς κατά τη διάρκεια της περιόδου που σημείωσαν τεράστια κέρδη στον οικονομικό και πολιτικό τομέα, παραδόξως, υπόκεινται όλο και περισσότερο «στο κυρίαρχο βλέμμα της πατριαρχίας». Αυτό που φαίνεται κρίσιμο είναι η δυνατότητα να αλλάξουμε τους όρους του διαγωνισμού, να δούμε πού βρισκόμαστε εντός του εδάφους και να αποκριθούμε από άλλη θέση….

….. Η εξουσία υπάρχει στην αναπαράσταση της κοινωνίας των ατόμων στον εαυτό τους.  Οι γυναίκες υπήρξαν τόσο υποκείμενα όσο και υποβλήθηκαν στις παρατηρήσεις, νουθεσίες και ρυθμίσεις ειδικών ιατρό-ψυχολόγων που περιορίζουν και ελέγχουν το «τι σημαίνει να είσαι γυναίκα» όσον αφορά τις «αλήθειες» που ταιριάζουν στις ανάγκες του ψυχοθεραπευτικού επαγγέλματος. Ποιες είναι αυτές οι αλήθειες και πώς καταλήξαμε να τις προσυπογράφουμε; Η ιστορία του πώς η ψυχοθεραπεία εμφανίστηκε ως επάγγελμα………. προσφέρει μια σειρά από απαντήσεις σε αυτό το ερώτημα. Είναι μια ιστορία για το πώς οι άντρες ανέπτυξαν αυτές τις «τεχνολογίες του εαυτού» για τις οποίες μιλούσαμε – τα μέσα με τα οποία ερχόμαστε να αξιολογήσουμε τον εαυτό μας, να διορθώσουμε τον εαυτό μας – και για το πώς αυτές οι τεχνολογίες άρχισαν να εφαρμόζονται και να υιοθετούνται ευρέως».