Trauma & Art

What I’ve been up to….                                        Η μετάφραση είναι διαθέσιμη

«Γιατί τώρα πια ήξερε καλά ότι όλα ανθίζουν με την αγάπη. Και ότι με την αγάπη ακόμα και τα μισά γίνονται ολόκληρα». Τασούλα Επτακοίλη, Η Τσαγιέρα που Ανθίζει

«Όπως το carousel (καρουσέλ) επαναλαμβάνει, έρχονται πράγματα από εκείνο τον καιρό, μόνο που κάθε φορά καλούμαστε να τα επεξεργαστούμε, να τα βάλουμε σε μια διαφορετική θέση, αυτά που ήταν παλιά, και να μην αναπαράγουμε τα ίδια ακριβώς, όπως το άλογο που γυρίζει ατέρμονα και κάνει ακριβώς το ίδιο πράγμα…» Σάββας Σαββόπουλος, ψυχίατρος, ψυχαναλυτής [έχει εργαστεί με καρκινοπαθείς ως ψυχαναλυτής-ψυχοθεραπευτής για τριάντα χρόνια / https://app.ertflix.gr/vod/vod.170213-to-magiko-ton-anthropon-7]

Πέρασα ένα κρυολόγημα και έναν ήπιο πυρετό, οπότε ήμουν λίγο νωθρή την πρόσφατη εβδομάδα. Κάποια πράγματα που συλλογίστηκα και ασχολήθηκα και που ίσως  αξίζει να μοιραστώ σήμερα είναι:

1. Μερικά νέα σχέδια, ένα από τα οποία είναι εμπνευσμένο από το έργο της Βούλας Παπαϊωάννου. Υπήρξε σημαντική προσωπικότητα της ελληνικής φωτογραφίας και θεωρήθηκε μέρος της «ανθρωπιστικής φωτογραφίας» που αναπτύχθηκε ως αντίδοτο στη διάλυση των ανθρώπινων αξιών κατά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Καθώς επισκέφτηκα ξανά τις φωτογραφίες της που απαθανατίζουν όσα έζησε ο λαός της Ελλάδας κατά την περίοδο μεταξύ 1940 και 1960 συγκινήθηκα και συνειδητοποίησα γενικά πώς δεν είναι μόνο τα δικά μας ιστορικά πλαίσια, αλλά και αυτά των προγόνων μας, που καθορίζουν την τρέχουσα κοινωνική μας πραγματικότητα, παρόλο που συχνά μπορεί να το αγνοούμε. Ο εμφύλιος πόλεμος – αυτή η τεράστια απώλεια, πληγή και διάσπαση στην ελληνική ψυχή – ζει και παρόλο που ζει κυρίως υπόγεια, αντανακλάται στην πολιτική μας και στην αντίληψή μας του ενός για τον άλλον. Η πληγή σε κάποιο βαθμό μεταβιβάζεται / κληροδοτείται από τη μια γενιά στην άλλη έως ότου να βιωθεί και να επεξεργσστεί.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

2. Ένα είδος άσκησης αναστοχασμού της «μεγαλύτερης εικόνας».

Μια άσκηση tapping από την Jessica Ortner που άκουσα αυτόν τον μήνα μου θύμισε ένα είδος άσκησης αναστοχασμού «όλων των βασικών τομέων της ζωής» την οποία έχω δοκιμάσει κατά καιρούς. Κατά τη διάρκεια της διαδικασίας μπορούμε να στοχαζόμαστε ή να διαλογιζόμαστε ενώ εξετάζουμε βασικούς τομείς της ζωής μας, για παράδειγμα, όπως της υγείας, των χρημάτων, της εργασίας, της πρωταρχικής σχέσης μας, άλλων σχέσεων, κ.λ.π. Μπορούμε επίσης να  προσθέσουμε tapping ενώ κάνουμε ερωτήσεις και επεξεργαζόμαστε σχετικά γεγονότα, συναισθήματα και πεποιθήσεις. Στην άσκηση της Ortner που αναφέρθηκε παραπάνω, καλούμαστε επίσης να εξερευνήσουμε διάφορες περιοχές του σώματός μας για να δούμε πού υπάρχει συστολή ή ένταση.

Θα μπορούσαμε, για παράδειγμα, να ξεκινήσουμε προσπαθώντας να θυμηθούμε την πρώτη μας εμπειρία με χρήματα, σχετικά περιστατικά και συναισθήματα. Μετά μπορούμε να προχωρήσουμε σε μεταγενέστερες εμπειρίες μέχρι το παρόν και το μέλλον. Σε όποια περιοχή και αν εστιάσουμε, πιθανότατα να διακρίνουμε ένα επαναλαμβανόμενο μοτίβο όσον αφορά τις συμπεριφορές, τα συναισθήματα, τις πεποιθήσεις, τις σκέψεις και τις σωματικές αντιδράσεις, που συχνά προκύπτουν αυτόματα, ή μια χρονική στιγμή που αυτές διαταράχθηκαν, ελπίζουμε προς το καλύτερο. Με τον ίδιο τρόπο μπορούμε να εξερευνήσουμε την πρώτη μας ρομαντική σχέση και την τωρινή, αν είμαστε σε μία, και να δούμε μοτίβα, ομοιότητες και δυναμικές διαχρονικά. Ομοίως, μπορούμε να εξερευνήσουμε τις οικογενειακές σχέσεις, τα εκπαιδευτικά και εργασιακά πλαίσια, τα θέματα υγείας ή την υγειονομική περίθαλψη που έχουμε λάβει, τις επικρατούσες στρατηγικές μας αντιμετώπισης έντασης, κούρασης, λύπης, άγχους, αβεβαιότητας ή θυμού. Καθώς το κάνουμε αυτό, αποκτούμε κάποια εικόνα γύρω από παράγοντες και πλαίσια, αλλά και τους τρόπους απόκρισης ή αντίδρασης μας.

Η διαδικασία είναι αρκετά χρονοβόρα, όχι απαραίτητα εύκολη και αντικατοπτρίζει μια πιο ολιστική εικόνα της εμπειρίας μας. Για να χρησιμοποιήσουμε μια μεταφορά είναι σαν να κοιτάμε από το μπαλκόνι του θεάτρου, όπου δεν βλέπουμε μόνο τι συμβαίνει στη σκηνή. Η ικανότητα παρατήρησης από το μπαλκόνι είναι μεγαλύτερη από ότι από τα καθίσματα της ορχήστρας. Σε κάποιο βαθμό υπάρχει κάποια δύναμη σε αυτή την «υψηλότερη» προοπτική από ένα υπερυψωμένο σημείο παρατήρησης. Η δυναμική, τα γεγονότα, οι σχέσεις, οι αποφάσεις, οι επιλογές μπαίνουν στο προσκήνιο, η κατανόησή μας αλλάζει, βαθαίνει, επίσης ανασύρονται τα συναισθήματα και προοπτικές  μπορεί να εμφανιστούν ή και να εξαφανιστούν. Μπορεί να προκύψουν νέα δεδομένα και αντιλήψεις, δεδομένα και μονοπάτια. Καταλαβαίνουμε τι αγνοούσαμε ή από τι έχουμε αποστρέψει το βλέμμα μας. Κάπου διάβασα ότι η αλλαγή της οπτικής γωνίας και η διεύρυνση του φακού μας είναι μεταξύ των γνωστικών ικανοτήτων που πρέπει να αναπτύξουμε ώστε να μπορούμε να περιηγηθούμε με μεγαλύτερη επιτυχία και ασφάλεια στον περίπλοκο κόσμο μας, και ότι στην πραγματικότητα αυτές είναι δεξιότητες που μπορούμε να μάθουμε και να εξασκήσουμε από την παιδική μας ηλικία.

Η αντίληψη της ευρύτερης εικόνας της ζωής και του πλαισίου μας δεν είναι κάτι που γίνεται μία φορά, είναι μια διαδικασία στην οποία ίσως χρειαστεί να επιστρέψουμε καθώς η κατανόησή μας αλλάζει και καθώς αντιμετωπίζουμε περισσότερα κομμάτια της εμπειρίας μας. Η παραπάνω άσκηση απαιτεί ενσυναίσθηση και (αυτό)συμπόνια, καθώς και αποδοχή. Απαιτεί μια ορισμένη ικανότητα να παραμείνουμε με τα συναισθήματα που προκύπτουν, να ρεγουλάρουμε τη διαδικασία και να φροντίσουμε τον εαυτό μας, να τοποθετήσουμε τις εμπειρίες σε πλαίσια και να εξετάσουμε τους μυριάδες παράγοντες που επηρέασαν τα γεγονότα, συμπεριλαμβανομένων των ιστορικών πληγών που ζουν μέσα μας, ακόμα κι αν συχνά τις αγνοούμε. Απαιτεί να αγκαλιάσουμε τυχόν δύσκολα συναισθήματα και τις άμυνες μας εκτιμώντας την συνεισφορά τους στην επιβίωσή μας. Καθώς εμβαθύνουμε τη διαδικασία, μας ζητείται να επανασυνδεθούμε με και να αγκαλιάσουμε αυτό που ορισμένοι ψυχολόγοι αποκαλούν «τα εξόριστα μέρη του εαυτού».

3. Ένας διαλογισμός που απόλαυσα πρόσφατα από τον Henry Shukman, συγγραφέα και δάσκαλο διαλογισμού, ενθαρρύνει και μας βοηθά να κάνουμε ένα διάλειμμα από όλα τα συστήματα πεποιθήσεων μας, τις ταυτότητες και ρόλους μας, ακόμη και τα ονόματα μας, αποβάλλοντας τα στη φαντασία μας σαν παλιά πουκάμισα  – για λίγο μόνο – για να αναπαυτούμε με μια λιγότερο επιβαρυμένη αίσθηση ύπαρξης,  ένα είδος ασημίας, ανωνυμίας, όπως το θέτει, βιώνουμε πως είναι απλά να είσαι ζωντανός / ή, ανεμπόδιστος / η από όλα [https://www.rickhanson.net/meditation-talk -finding-a-greater-wholeness/].

4. Τα τελευταία χρόνια διαβάζω περισσότερα ηλεκτρονικά βιβλία στα αγγλικά, για πρακτικούς κυρίως λόγους, και δεν είχα χρόνο να διαβάσω πολλά ελληνικά βιβλία, αλλά καθώς έμεινα λίγο χρόνο στο κρεβάτι με το πρόσφατο κρυολόγημα διάβασα το Κέρμα στον Αέρα της Τασούλας Επτακοίλη, ένας συνδυασμός μυθιστορήματος και αυτοβιογραφίας. Κάθε κεφάλαιο είναι μια μέρα ενός μέλους της οικογένειας μέσα στον ιστορικό χρόνο – ο πόλεμος στα αλβανικά βουνά το 1940, ο εμφύλιος, το λιμάνι του Πειραιά, όπου συγγενείς ξεκίνησαν για την Αυστραλία στα χρόνια της μαζικής μετανάστευσης, την τελευταία δικτατορία, τα χρόνια που ακολούθησαν, η ελπίδα για ένα καλύτερο μέλλον και η απογοήτευση που ήρθε μετά, η οικονομική κρίση. Το κεφάλαιο της μετανάστευσης, Τρίτη Θέση, το ένιωσα οικείο, οι γονείς μου (και άλλοι συγγενείς) ταξίδεψαν από τον Πειραιά στην Αυστραλία, κάποιοι πιθανώς  με το ίδιο πλοίο που αναφέρεται στο βιβλίο. Ο πρώτος που έφυγε ήταν ο πατέρας μου το 1956. Κάλεσε τη μητέρα μου, τον αδερφό της και άλλους. Θυμάμαι επίσης τους μικρούς 45 δίσκους τους, την ίδια μουσική, από τις ίδιες δισκογραφικές εταιρείες που αναφέρονται εδώ. Οκτώ δεκαετίες. Δέκα άτομα. Η Επτακοίλη γράφει: “Στιγμές από την ιστορία μιας οικογένειας. Θα μπορούσε να είναι η δική μου. Θα μπορούσε να είναι η δική σου.”

Ένα σύντομο απόσπασμα από το τελευταίο κεφάλαιο με τίτλο: Τριαντάφυλλο ή μολόχα;

«Πόσα από όσα αφηγήθηκα είναι αληθινές ψηφίδες του δικού μου παζλ του παρελθόντος και πόσα επινοημένα;… Αυτά που θυμόμαστε είναι ακριβώς όπως τα ζήσαμε… Είναι όπως ακούσαμε να να μας τα περιγράφουν ή όπως τα πλάσαμε με την φαντασία μας;… Όταν στεκόμαστε μπροστά σ’ ένα καθρέφτη και κοιτάμε το είδωλο μας, ο χώρος πίσω μας φαίνεται εντελώς, παράταιρος και ανοίκειος: αλλού βρίσκονται τα παράθυρα και οι πόρτες, από αλλού μπαίνει το φως, τα έπιπλα είναι σε διαφορετική θέση, όχι εκεί που τα έχουμε συνηθίσει. Χάνουμε τον προσανατολισμό μας. Είναι κάτι σαν vertigo. Το ίδιο συμβαίνει συχνά όταν κοιτάμε πίσω στο χρόνο».

Τέλος, ένα βιβλίο για παιδιά επίσης από την Τασούλα Επτακοίλη. Στην ιστορία της Η Τσαγιέρα που Ανθίζει μας αφηγείται την ιστορία μιας κυρίας που συλλέγει τσαγιέρες και της αρέσει πολύ το τσάι από γιασεμί, κι ενός κοριτσιού που βρήκε πεταμένη μια από τις τσαγιέρες χωρίς το καπάκι της. Το βιβλίο τελειώνει με αυτές τις προτάσεις: «Για τώρα ήξερε καλά ότι όλα ανθίζουν από αγάπη. Και ότι με αγάπη ακόμη και τα μισά γίνονται ολόκληρα».

Η μετάφραση έχει ολοκληρωθεί

Art traces  /  Ίχνη τέχνης

«Σε ένα εργαστήρι γραφής μια φορά ρώτησα τις ποιήτριες εκεί: Αν επιστρέφατε στη μικρή πόλη από την οποία ήρθατε  / κατάγεστε – ήταν όλες από μικρές πόλεις – θα λέγατε, ‘είμαι ποιήτρια’; Και μια από αυτές είπε, Αν έλεγα ότι είμαι ποιήτρια σε εκείνη την πόλη, θα πίστευαν ότι δεν καθάριζα τα παράθυρά μου. Και αυτή η φράση μου έμεινε τόσο καιρό, η αίσθηση της συλλογικής ευθύνης κάποιου απέναντι στο ατομικό πράγμα που απαιτείται για να είσαι ποιήτρια». Eavan Boland – Ιρλανδή ποιήτρια

«….Αυτή η ψυχό-πολιτική ατμόσφαιρα, με τους κανόνες της πίστης, της ταύτισης με τη φυλή [σου]…. Υπήρχε  το σωστό βούτυρο. Το λάθος βούτυρο. Το τσάι της πίστης. Το τσάι της προδοσίας. Υπήρχαν «τα μαγαζιά μας» και «τα μαγαζιά τους»…  Από το βιβλίο Milkman / Γαλατάς της Ιρλανδής συγγραφέα Anna Burns

«Σιγά σιγά συνειδητοποιούσα την αλήθεια για το πόσο τρομακτικό είναι όταν δεν είσαι  μουδιασμένος / η, αλλά  γνωρίζεις, ξέρεις γεγονότα, θυμάσαι τα γεγονότα, είσαι ενήλικος / η». Από το βιβλίο Milkman / Γαλατάς της Ιρλανδής συγγραφέα Anna Burns

«Η μυρωδιά / όσφρηση είναι σημαντική, υπενθυμίζει στον άνθρωπο όλα τα πράγματα που έχει περάσει. είναι μια θήκη αναμνήσεων και ασφάλειας». Tove Janson,  Φινλανδή καλλιτέχνης και συγγραφέας

Σήμερα δημοσιεύω έναν καμβά που δουλεύω εδώ και λίγο καιρό – με διαλλείματα – κι ενώ συνεχίζω να φτιάχνω σχέδια. Έχω συμπεριλάβει και μερικά νέα σχέδια. Σκεφτόμουν ότι μια από τις προθέσεις μου, τουλάχιστον προς το παρόν, είναι να ασχοληθώ ή να εξασκήσω τέχνη για όσο διάστημα νιώθω ότι έχω διάθεση και μπορώ. Μερικές φορές σκέφτομαι με χιούμορ ότι όταν φύγω από τη ζωή θα έχω αφήσει πολλά ίχνη από στιγμές τέχνης. Ίσως νιώθω έτσι γιατί φέτος γίνομαι εξήντα δύο χρονών και δεν ξέρω πόσο καιρό θα είμαι σε αυτόν τον πλανήτη ακόμη. Όταν κάποιος μπαίνει στην έκτη δεκαετία της ζωής του, τέτοιες σκέψεις γεννιούνται φυσικά, και ίσως, είναι  και απαραίτητο να αναλογιστεί κανείς αυτό το αναμφισβήτητο γεγονός της ζωής. Από τη θετική οπτική γωνία, και στις δύο πλευρές της οικογένειάς μου υπάρχει μακροζωία. Η μητέρα μου πέθανε σε ηλικία 91 ετών και ο πατέρας μου διανύει την 97η του χρόνια.  Και νομίζω ότι όσα αδέρφια τους έφυγαν από τη ζωή ήταν πάνω από ογδόντα και μερικοί έφθασαν ως τα τέλη της ένατης δεκαετίας τους. Κανείς, όμως, δεν ξέρει πώς θα είναι τα πράγματα για τους απογόνους τους και τους μετά από εμάς. Ένας μεγαλύτερος ξάδερφος μου, σε αντίθεση με τους δύο γονείς του, πέθανε μόλις 63 χρονών.. Σε αντίθεση με τους γονείς του, ήταν ο πρώτος στην οικογένεια που πήγε στο πανεπιστήμιο και είχε δημιουργήσει μια καλή και άνετη ζωή για τον εαυτό του και την οικογένειά του, κι όμως, έφυγε νωρίς.

Λίγα λόγια σχετικά με εικόνες στις ζωγραφιές μου:

Πρόσφατα επέστρεψα και ξεφύλλισα βιβλία θρησκευτικής τέχνης. Πάντα έβρισκα την  αγιογραφία / εικονογραφία ενδιαφέρον. Αυτό το ενδιαφέρον μάλλον ξεκίνησε  στην παιδική ηλικία στο εκκλησιαστικό πλαίσιο, όπου γίνονταν τα μαθήματα της ελληνικής γλώσσας. Θυμάμαι ότι με έλκυαν οι εικόνες στους τοίχους. Ήταν κατά κάποιο τρόπο η πρώτη μου μουσειακή εμπειρία. Όποτε έφτανα νωρίς για το μάθημα ή έπρεπε να περιμένω να έρθουν να με πάρουν, τριγυρνούσα στον όχι και τόσο μεγάλο χώρο παρατηρώντας νέες λεπτομέρειες κάθε φορά. Καθώς ξανακοίταζα αυτό το είδος ζωγραφικής, είδα ότι η θρησκευτική τέχνη είναι γεμάτη ζωικούς συμβολισμούς, αληθινά και φανταστικά πλάσματα. Υπάρχουν και άγιοι που θεωρούνται προστάτες των ζώων όπως για παράδειγμα ο άγιος Μάμας, ο άγιος Μόδεστος ή ο άγιος Φραγκίσκος του Ασίζης, για τον οποίο έμαθα στην εφηβεία μου μέσω του βιβλίου του Νίκου Καζαντζάκη που σχετίζεται με την πνευματικότητα: Ο φτωχούλης του Θεού, αφιερωμένο στον Άλμπερτ Schweitzer που ήταν ιεραπόστολος γιατρός, οργανίστας, φιλόσοφος και βραβευμένος με Νόμπελ Ειρήνης.

Πρόσφατα, κατά τη διάρκεια του διαλογισμού, άγγιξα μια πολύ νεότερη εμπειρία ή στιγμές απόκτησης γνώσεων από το σχολείο και την εκκλησία που υπήρχε στον σκληρό δίσκο του εγκεφάλου μου. Ήταν μια πολύ γνωστή πρόταση, “ματαιότης ματαιοτήτων, τα πάντα ματαιότης”, η οποία νομίζω προέρχεται από το βιβλίο του Σολομώντα.  Σκέφτηκα λοιπόν πόσο άχρηστα είναι αυτού του είδους τα μαθήματα για τα παιδιά, αλλά και για τους ενήλικες.  Όσο πιο νωρίς λαμβάνει χώρα η μάθηση τόσο πιο δύσκολο είναι για τους ανθρώπους να ξεκλειδώσουν την «πόρτα της ματαιότητας», η οποία μπορεί να τροφοδοτήσει την απόγνωση ή την αίσθηση του τι νόημα έχει όλο αυτό που λέμε ζωή;  Έτσι κι αλλιώς η ζωή περιέχει αρκετές δυσκολίες, ταλαιπωρία και λόγους για να νιώθουμε απελπισία μερικές φορές, και αυτού του είδους σιωπηρής ή ρητής μάθησης από νωρίς μάλλον δεν βοηθάει, ειδικά κατά την ηλικία που τα παιδιά είναι αυθόρμητα, περίεργα και γεμάτα απορία για τόσα πράγματα. Η μαθημένη απόγνωση, η αδυναμία και η ματαιότητα μπορεί επίσης να είναι μια μορφή καταπίεσης ή μια στρατηγική στέρησης δικαιωμάτων / αποδυνάμωσης ή ένας τρόπος να κρατά κανείς ανθρώπους και ομάδες ή τάξεις ανθρώπων σε προκαθορισμένες  θέσεις. Φυσικά αυτό δεν προκύπτει μόνο από τις διδασκαλίες, αλλά επίσης, μέσω των πράξεων, μέσω της φανερής ή κρυφής (άμεσης ή έμμεσης) καταπίεσης, της παρενόχλησης, της βίας, των αδικιών, της αποτροπής της έκφρασης,  κ.λπ.

Ίσως η εκπαίδευση και οι πνευματική διδασκαλία να πρέπει να ξεκινάνε με το να καλλιεργούμε στα παιδιά  πίστη στις διαφορετικές ικανότητές τους και στο δικαίωμά τους να βρίσκονται εδώ, να τα ενθαρρύνουμε να είναι περίεργα, και να καλλιεργούμε την αγάπη τους για αυτόν τον θαυμαστό κόσμο και το δώρο της ζωής. Θα μπορούσε κανείς συνοπτικά να πει ότι ίσως ο πιο θεμελιώδης σκοπός της ζωής είναι να ζούμε στο έπακρο ή στο μέγιστο των δυνατοτήτων μας ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες της ζωής μας, να αξιοποιήσουμε στο έπακρο αυτή τη ζωή που μας έχει δοθεί. Αυτή η ζωή είναι η μόνη ή η μεγαλύτερη βεβαιότητα που έχουμε, και ως εκ τούτου, το να μεγαλώνουμε τους ανθρώπους να πιστεύουν ότι έχουν το δικαίωμα να αξιοποιήσουν στο έπακρο τη ζωή τους, ενώ συνάμα, υποστηρίζουν και τους άλλους να κάνουν το ίδιο, μου φαίνεται ότι είναι μια καλή αρχή για την οικοδόμηση μιας πιο υγιούς, δίκαιης, και δημοκρατικής κοινωνίας με βάση την φροντίδα. Η αναζήτηση της ευτυχίας και η εκπλήρωση των ικανοτήτων μας, ενώ ταυτόχρονα επιτρέπουμε  και βοηθάμε τους άλλους να κάνουν το ίδιο, θα δημιουργούσε ένα διαφορετικό είδος κόσμου.  Επιπλέον, συχνά εκείνοι που  «προωθούν την απόγνωση και τη ματαιότητα αυτού του κόσμου» δεν έχουν απαραίτητα τις ίδιες πεποιθήσεις για τον εαυτό τους και για τους δικούς τους. Υπάρχει συχνά ένα είδος υποκρισίας,  δύο μέτρα και σταθμά.

Επίσης είχα κατά νου και την παραβολή του λευκού και του μαύρου λύκου. Η ιστορία αποδίδεται συχνότερα στον λαό των Τσερόκι  Ινδιάνων, αλλά υπάρχουν εκδοχές και σε άλλους πολιτισμούς. Υπάρχουν πολλές παραλλαγές της ιστορίας, μερικές φορές οι λύκοι αντικαθίστανται  με σκύλους. Η ιστορία πάει κάπως έτσι: Ένας παππούς διδάσκει τον εγγονό του για τη ζωή. Λέει στο νεαρό αγόρι ότι γίνεται μια πάλη ανάμεσα σε έναν μαύρο κι έναν λευκό λύκο μέσα σε όλους μας. Ο ένας  λύκος είναι ο θυμός, η επιθετικότητα, ο ανταγωνισμός, ο φθόνος, η απληστία, η αλαζονεία, η αγανάκτηση, η αίσθηση ανωτερότητας,  ο εγωισμός, το ψέμα και ούτω καθεξής. Ο άλλος  είναι η αγάπη, η ελπίδα, η ειρήνη, η γαλήνη, η ταπεινοφροσύνη, η καλοσύνη, η ενσυναίσθηση, η γενναιοδωρία, η αλήθεια, η συμπόνια και η χαρά. Το παιδί ρώτησε τον γέροντα: «Ποιος λύκος θα κερδίσει;».  Σε ορισμένες εκδοχές της ιστορίας η απάντηση είναι απλή: “Αυτός που ταΐζεις”. Όμως, βρήκα και άλλες πιο σύνθετες απαντήσεις στην ερώτηση του παιδιού, που υποδηλώνουν ότι αν ταΐζουμε μόνο τον έναν λύκο, ο άλλος θα λαχταρήσει την προσοχή μας και δεν είναι χρήσιμο να θάβουμε απλώς αυτές τις ορμές ή τα συναισθήματα μέσα μας. Αυτό κατά μία έννοια είναι αυτό που συμβαίνει κατά τη διάρκεια του τραύματος, ή όταν ορισμένα συναισθήματα θεωρούνται κακά ή αυτά που η κοινωνία θεωρεί ως ανεπιθύμητα.

Όπως είπε κάποιος, ο καταπιεσμένος και ο αρνούμενος θυμός, για παράδειγμα, μπορεί να μοιάζει με μια εκρηκτική, ηφαιστειακή δύναμη. Φαίνεται σοφότερο και ασφαλέστερο να αναγνωρίζουμε όλα τα συναισθήματά μας και να αγκαλιάζουμε όλες τις πτυχές του εαυτού μας επειδή «Η συνειδητοποίηση των σκέψεων και των συναισθημάτων μας,  μας επιτρέπει να μαθαίνουμε από αυτά αντί να οδηγούμαστε από αυτά» (Daniel J. Siegel). Και σε κάθε περίπτωση ο μαύρος λύκος έχει επίσης ιδιότητες όπως είναι η επιμονή, το θάρρος και η ισχυρή θέληση, που συχνά είναι απαραίτητες.  Επίσης, συναισθήματα που μπορεί να θεωρηθούν αρνητικά ή μπορεί να μας προκαλούν φόβο, όπως ο θυμός, μπορεί συχνά να μας προστατεύουν ή να μας προειδοποιούν για κακομεταχείριση ή κίνδυνο. Έτσι, σε αυτή την εκδοχή της ιστορίας ο παππούς καταλήγει: Το πώς θα επιλέξουμε να αλληλεπιδράσουμε με τις αντίπαλες δυνάμεις μέσα μας θα καθορίσει τη ζωή μας. Μπορούμε να λιμοκτονήσουμε τον ένα ή τον άλλο λύκο ή να τους καθοδηγήσουμε με σοφία και τους δύο.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Θα ήθελα επίσης να μοιραστώ μαζί σας μερικούς συνδέσμους με υλικό που σχετίζεται με την πρώιμη προσκόλληση / δεσμό για όσους ενδιαφέρονται για τη σημαντική θεωρία του δεσμού και την πρώιμη προσκόλληση [attachment theory and early attachment].

Το επεισόδιο Being Well της περασμένης εβδομάδας στη διεύθυνση: https://www.rickhanson.net/being-well-podcast-daddy-issues-attachment-wounding-dealing-with-common-symptoms-and-becoming-more-securely-attached/, όπου ο Forrest και ο Rick Hanson (PhD) εξερευνούν διαφορετικές μορφές τραυματισμού προσκόλλησης  και έναν απλό τρόπο κατανόησης του στυλ προσκόλλησης μας, πώς αυτά σχετίζονται με τη θεωρία της προσκόλλησης, τον σεξισμό και το ευρύτερο κοινωνικό και ιστορικό πλαίσιο. Επίσης περιγράφουν τέσσερα κοινά σύνολα συμπτωμάτων και τρόπους προκλήσεων που σχετίζονται με πρώιμο τραυματισμό και τι θα μπορούσε να κάνει κάποιος για να προχωρήσει προς μια πιο ασφαλή προσκόλληση. Σε αυτή την συζήτηση η εστίαση είναι περισσότερο στη σχέση πατέρα-παιδιού.

Από την άλλη πλευρά, στο άρθρο της Kelly McDaniel, PhD, στη διεύθυνση: https://kellymcdanieltherapy.com/wp-content/uploads/KM-Working-Paper-Mother-Hunger-Missing-Maternal-Love.pdf,  η εστίαση είναι στη σχέση μητέρας-παιδιού, ιδιαίτερα μητέρας-κόρης, και πώς αυτό το πρώιμο,  θα μπορούσε να πει κανείς,  «προσχέδιο»,  επηρεάζει την ενήλικη ζωή και τους τρόπους που υπάρχουμε μέσα στις σχέσεις μας.