Η μετάφραση έχει ολοκληρωθεί
Συμπόνια, ζωγραφιές και το γλυκόπικρο….
«Η συμπόνια είναι γλυκόπικρη: υπάρχει το πικρό του πόνου και το γλυκό του νοιαξίματος / της φροντίδας. Εάν κατακλύζεστε από τον πόνο του άλλου, συμπεριλαμβανομένου του δικού σας, τότε είναι δύσκολο να συνεχίσετε τη φροντίδα / το νοιάξιμο. Προσπαθήστε λοιπόν να βοηθήσετε το γλυκό να είναι μεγαλύτερο από το πικρό στο μυαλό σας. Μπορείτε να το κάνετε εστιάζοντας σε μια αίσθηση τρυφερής ανησυχίας, εγκαρδιότητας, αφοσίωσης και υποστήριξης στο προσκήνιο της συνείδησης / επίγνωσης, ενώ παράλληλα έχετε μια αίσθηση του οτιδήποτε είναι οδυνηρό… ». Rick Hanson
«Η συμπόνια, τόσο ως βάλσαμο όσο και ως σωτηρία, δεν περιορίζεται στη σφαίρα του ατόμου. Αν θέλουμε να ονειρευόμαστε έναν πιο υγιή, λιγότερο κατακερματισμένο κόσμο, θα πρέπει να αξιοποιήσουμε και να ενισχύσουμε τη θεραπευτική δύναμη της συμπόνιας». Gabor Maté
«Τα πραγματικά όπλα μαζικής καταστροφής είναι οι σκληρές καρδιές της ανθρωπότητας». Leonard Cohen
«Χτυπήστε τις καμπάνες που μπορούν ακόμη να σημάνουν. Ξεχάστε την τέλεια προσφορά σας. Υπάρχει μια ρωγμή σε όλα. Έτσι μπαίνει το φως». Leonard Cohen
«Πρέπει να κρατήσεις το παιδί (μέσα σου) ζωντανό, δεν μπορείς να δημιουργήσεις χωρίς αυτό». Joni Mitchell
Σήμερα δημοσιεύω μερικά ακόμη σχέδια. Μουσικοί όπως η Joni Mitchell, ο Leonard Cohen και άλλοι /ες, των οποίων η γλυκόπικρη μουσική και ποίηση με έχουν συνεπάρει κατά καιρούς, είναι μέρος αυτών των σχεδίων. Η σημερινή ανάρτηση αφορά επίσης τη συμπόνια.
Ένα τραγούδι του Cohen έχει τον τίτλο Οι Μέρες της Καλοσύνης κι αναφέρεται στη ζωή του στην Ύδρα, ένα μικρό Ελληνικό νησί [https://www.youtube.com/watch?v=GxyEN9ddQyw]
Η Ελλάδα είναι ένα όμορφο μέρος / Για να κοιτάζεις το φεγγάρι
Μπορείς να διαβάζεις με το φεγγαρόφωτο / Μπορείς να διαβάζεις στην ταράτσα
Μπορείς να δεις ένα πρόσωπο / Όπως το είδες όταν ήσουν νέος
Υπήρχε καλό φως τότε / Λάμπες πετρελαίου και κεριά
Κα εκείνες οι μικρές φλόγες / Που επέπλεαν σε φελλό στο ελαιόλαδο
Αυτό που αγαπούσα στην παλιά μου ζωή / Δεν το έχω ξεχάσει
Ζει στη σπονδυλική μου στήλη / Η Μαριάννα και το παιδί / Οι ημέρες της καλοσύνης
Ανεβαίνει στην σπονδυλική μου στήλη / Κι εκδηλώνεται ως δάκρυα
Προσεύχομαι ότι εκείνη η αγαπημένη ανάμνηση / Υπάρχει επίσης και για αυτούς Τους πολύτιμους που πέταξα / Για μια εκπαίδευση στον κόσμο.
Το Κυκλικό Παιχνίδι – στίχοι της Joni Mitchell για το πέρασμα του χρόνου…
Χθες ένα παιδί βγήκε στον κόσμο να περιπλανηθεί / Έπιασε μια λιβελούλα μέσα σ’ ένα βάζο / Φοβισμένο όταν οι βροντές σκέπαζαν τον ουρανό / Και βουρκωμένο όταν έπεφτε ένα αστέρι /
Και οι εποχές στριφογυρνάνε / Και τα ζωγραφισμένα αλογάκια πάνε πάνω κάτω / Είμαστε αιχμάλωτοι στο Καρουσέλ του χρόνου / Δεν μπορούμε να επιστρέψουμε, μόνο να κοιτάξουμε πίσω / Εκεί απ’ όπου ήρθαμε / Και να πάμε γύρω, γύρω στο παιχνίδι του κύκλου….
Τότε το παιδί γύρισε δέκα φορές τις εποχές / Γλίστρησε πάνω σε δέκα κρυσταλλένια ρυάκια / Λέξεις όπως, όταν μεγαλώσεις, δείχνουν να το ησυχάζουν / Κι η υπόσχεση ότι κάποια μέρα θα κάνει τα όνειρά του….
Όπως ανέφερα η σημερινή ανάρτηση αναφέρεται και στην συμπόνια.
Το λεξικό της Οξφόρδης ορίζει τη συμπόνια ως ένα ισχυρό συναίσθημα συμπάθειας για τους ανθρώπους που υποφέρουν και την επιθυμία να τους βοηθήσουμε. Άρα, η συμπόνια είναι κάτι περισσότερο από την ικανότητα κατανόησης των συναισθημάτων ή της εμπειρίας ενός άλλου ατόμου, γιατί περιλαμβάνει επίσης την επιθυμία ανακούφισης του πόνου τους. Ο Rick Hanson προτείνει ότι «η συμπόνια περιλαμβάνει την ευαισθητοποίηση μας στον πόνο, τη φροντίδα και την επιθυμία να βοηθήσουμε, αν μπορούμε».
Θα ξεκινήσω με μερικές ιδέες από το βιβλίο του Dr Gabor |Mate, The Myth of Normal / Ο Μύθος του Κανονικού.
Ο Mate διακρίνει πέντε είδη συμπόνιας. Ξεκινά με αυτό που αποκαλεί Συνήθης Ανθρώπινη Συμπόνια / Ordinary Human Compassion, που αναφέρεται στην ικανότητά μας να νιώθουμε τον πόνο του άλλου. Ο Mate ισχυρίζεται ότι είτε βιώνουμε έντονα τον πόνο του άλλου είτε όχι, η συμπόνια σε αρχικό επίπεδο απαιτεί να έχουμε τη δυνατότητα να είμαστε δίπλα στον πόνο ενός άλλου ατόμου, να μπορούμε να τον διακρίνουμε και να συγκινούμαστε από τον πόνο του. Γράφει: «Η διαπροσωπική συμπόνια περιλαμβάνει απαραίτητα ενσυναίσθηση, την ικανότητα να καταλαβαίνεις και να συσχετίζεσαι με τα συναισθήματα του άλλου». Επίσης, ξεχωρίζει τη συμπόνια από τον οίκτο, επειδή ο οίκτος περιλαμβάνει το να κοιτάζεις αφ’ υψηλού την ατυχία του άλλου, από κάποια φανταστική ανώτερη θέση κι αίσθηση αξίας. Προσθέτει ότι «ακόμα και αν υπάρχει ένα πραγματικό χάσμα εξουσίας μεταξύ μας στον κόσμο – ας πούμε, που γεννιέται από μια φυλετική ή οικονομική ιεραρχία – το να το αντιμετωπίζουμε αυτό σαν να είναι κάποιο μόνιμο, ουσιαστικό γεγονός δεν εξυπηρετεί κανέναν μας».
Στη συνέχεια, συζητά αυτό που αποκαλεί Συμπόνια Περιέργειας και Κατανόησης / Compassion of Curiosity and Understanding , η οποίο γράφει θα μπορούσε επίσης να ονομαστεί η συμπόνια του πλαισίου. Αυτή απαιτεί να αναρωτιόμαστε γιατί οποιοδήποτε άτομο ή ομάδα ανθρώπων, για παράδειγμα, θα ζούσε ή θα υπέφερε με αυτόν τον τρόπο ή θα κατέληγε να είναι όπως είναι και να ενεργεί όπως ενεργεί. Η προσπάθεια να κατανοήσουμε τις βαθύτερες αιτίες των συνθηκών και των δυσκολιών των ανθρώπων μας βοηθά να ενεργούμε με συμπόνια και με κατάλληλους τρόπους. Ο Mate γράφει: «Στη σημερινή κοινωνία συχνά προεπιλέγουμε εύκολες εξηγήσεις, γρήγορες κρίσεις και σπασμωδικές λύσεις. Το να ψάχνεις με καθαρά μάτια για να βρεις τις συστημικές ρίζες του γιατί τα πράγματα είναι όπως είναι, χρειάζεται υπομονή, περιέργεια και σθένος».
Το τρίτο είδος συμπόνιας ονομάζεται Συμπόνια της Επίγνωσης / The Compassion of Recognition, η οποία μας επιτρέπει να καταλάβουμε ότι «είμαστε όλοι στην ίδια βάρκα, ταραγμένοι από παρόμοιες θλίψεις και αντιφάσεις». Αυτή η πτυχή της συμπόνιας αφορά την αναγνώριση της κοινής ανθρώπινης κατάστασης μας και τη σύνδεσή μας με την ανθρωπιά μας.
Το τέταρτο είδος ονομάζεται Συμπόνια της Αλήθειας / Compassion of Truth. Ο Mate διερευνά την αξία της αλήθειας και του να είναι κανείς ειλικρινής. Ωστόσο, διευκρινίζει ότι η αλήθεια και η συμπόνια πρέπει να είναι αμοιβαίοι συνεργάτες διότι δεν είμαστε συμπονετικοί αν απλώς πετάμε δύσκολες αλήθειες στους άλλους. Πιστεύει ωστόσο ότι δεν υπάρχει τίποτα συμπονετικό στο να «θωρακίζεις τους ανθρώπους από τις αναπόφευκτες πληγές, απογοητεύσεις και αναποδιές που η ζωή μοιράζει σε όλους, από την παιδική ηλικία και μετά», γιατί αυτό όχι μόνο είναι μάταιο, αλλά μπορεί να αποδειχθεί επιβλαβές μακροπρόθεσμα. Η θωράκιση των άλλων από την αλήθεια μπορεί να μην είναι τίποτα περισσότερο από μια αντανάκλαση της δικής μας δυσφορίας με τις δικές μας πληγές. Προκειμένου οι άνθρωποι να αναπτυχθούν και να θεραπεύσουν τα τραύματά τους, πρέπει να υπάρξει αντιμετώπιση των τραυμάτων σε ασφαλή περιβάλλοντα. Η επούλωση δεν μπορεί να συμβεί χωρίς να έρθει επώδυνο υλικό στην επιφάνεια και χωρίς να κινηθούμε μέσα από τον πόνο. Ο Mate προτείνει ότι ο πόνος είναι εγγενώς συμπονετικός, καθώς μας ειδοποιεί για αυτό που δεν πάει καλά. Γράφει «όλοι καταφεύγουμε στις άμυνες της άρνησης, του εξορθολογισμού, της δικαιολόγησης, της θολής μνήμης και διαφόρων βαθμών διάσχισης εν παρουσία πληγών. …. Η επούλωση, κατά μία έννοια, αφορά την απομάθηση της ιδέας ότι πρέπει να προστατεύσουμε τον εαυτό μας από τον πόνο μας. Με αυτόν τον τρόπο, η συμπόνια είναι μια πύλη προς μια άλλη βασική ιδιότητα: το θάρρος».
Και τέλος, το πέμπτο είδος συμπόνιας είναι η Συμπόνια της Δυνατότητας / The Compassion of Possibility, η οποία αναφέρεται στο γεγονός ότι είμαστε όλοι περισσότερο από τις προγραμματισμένες προσωπικότητες που παρουσιάζουμε στον κόσμο, τα μη επεξεργασμένα συναισθήματα που κάνουμε πράξεις ή προβάλλουμε σε άλλους ή κάποιες δυσπροσαρμοστικές συμπεριφορές μας. Ο Mate γράφει «Το να μένεις ανοιχτός στις πιθανότητες δεν απαιτεί άμεσα αποτελέσματα. Σημαίνει να γνωρίζουμε ότι όλοι μας είμαστε περισσότερο, με την πιο θετική έννοια, από ότι νομίζουμε / δείχνουμε».
«Γεννηθήκαμε για να είμαστε καλοί ο ένας με τον άλλον». Dacher Keltner
Στο άρθρο The Compassionate Species / Το Συμπονετικό Είδος στη διεύθυνση: https://greatergood.berkeley.edu/article/item/the_compassionate_species, ο Dacher Keltner, PhD, υποστηρίζει ότι το γεγονός ότι τα μωρά μας είναι το πιο ευάλωτα μικρά στη Γη συνέβαλε στην αναδιάταξη των κοινωνικών μας δομών, χτίζοντας συνεργατικά δίκτυα φροντίδας και αναδιάταξη των νευρικών μας συστημάτων. Έτσι, εξελιχθήκαμε στο είδος που παρέχει σούπερ φροντίδα, σε σημείο που οι πράξεις φροντίδας βελτιώνουν τη σωματική μας υγεία και επιμηκύνουν τη ζωή μας.
Ο Keltner εξηγεί τη νευροεπιστήμη πίσω από αυτές τις εμπειρίες. Για παράδειγμα, όταν νιώθουμε πόνο, η πρόσθια περιοχή του εγκεφάλου μας ενεργοποιείται. Αλλά είναι ενδιαφέρον ότι το ίδιο τμήμα του φλοιού ενεργοποιείται όταν γινόμαστε μάρτυρες του πόνου άλλων ανθρώπων. Γράφει ότι είμαστε καλωδιωμένοι να συμπάσχουμε. Αναφέρεται επίσης σε μια πολύ παλιά περιοχή του νευρικού συστήματος των θηλαστικών που ονομάζεται περιαγωγικό γκρι / periaqueductal gray πολύ κάτω στο κέντρο του εγκεφάλου, που ενεργοποιείται, και που στα θηλαστικά σχετίζεται με τη συμπεριφορά φροντίδας. Και καταλήγει: «Δεν βλέπουμε μόνο τον πόνο ως απειλή. Θέλουμε επίσης ενστικτωδώς να ανακουφίσουμε αυτόν τον πόνο».
Εξηγεί πώς το πνευμονογαστρικό νεύρο / vagus nerve, το οποίο είναι μέρος του αυτόνομου νευρικού μας συστήματος που ξεκινά από την κορυφή του νωτιαίου μυελού και περιφέρεται στο σώμα μας, μέσω των μυών του λαιμού που μας βοηθούν να κουνάμε το κεφάλι μας, να προσανατολίζουμε το βλέμμα μας προς άλλα άτομα και να μιλάμε, επίσης ενεργοποιείται όταν γινόμαστε μάρτυρες του πόνου των άλλων. Το πνευμονογαστρικό νεύρο κινείται προς τα κάτω και βοηθά στο συντονισμό της αλληλεπίδρασης μεταξύ της αναπνοής μας και του καρδιακού μας παλμού, μετακινείται στον σπλήνα και το ήπαρ, όπου ελέγχει πολλές πεπτικές διαδικασίες. Ο Keltner γράφει: «Πρόσφατες μελέτες υποδεικνύουν ότι το πνευμονογαστρικό νεύρο σχετίζεται με μια ισχυρότερη απόκριση του ανοσοποιητικού συστήματος και ρυθμίζει την απόκρισή μας στη φλεγμονή κάποιας ασθένειες και μας βοηθά να ηρεμούμε κάθε φορά που παίρνουμε μια βαθιά αναπνοή.
Ο Keltner σημειώνει ότι η έρευνά τους υποστηρίζει ότι υπάρχουν άνθρωποι που έχουν πραγματικά δυνατά πνευμονογαστρικά νεύρα—«vagal superstars / σούπερ σταρ», όπως του αρέσει να τους αποκαλεί. Μιλάει επίσης για τα δεδομένα που υποδηλώνουν ότι οι άνθρωποι είναι καλωδιωμένοι να παρέχουν φροντίδα, μέχρι το νευροχημικό επίπεδο (βλέπε έρευνα γύρω από την ωκυτοκίνη). Αναφέρεται επίσης στο έργο του Νίκου Χρηστάκη, για το οποίο έχω γράψει σε παλαιότερη ανάρτηση και σε άλλα ερευνητικά ευρήματα. Ολοκληρώνει το άρθρο με το εξής: «Ξεχάστε λοιπόν τι σας έχουν πει για τη συμπόνια — ότι είναι αφύσικο, ότι είναι για τα κορόιδα. Η συμπόνια είναι απαραίτητη για την εξελικτική μας ιστορία, καθορίζει ποιοι είμαστε ως είδος και εξυπηρετεί τις μεγαλύτερες ανάγκες μας ως άτομα—προκειμένου να επιβιώσουμε, να συνδεθούμε και να βρούμε τους συντρόφους μας στη ζωή»
Τέλος, θα ήθελα να μοιραστώ μερικές πρακτικές που σχετίζονται με τη συμπόνια για τον εαυτό και τους άλλους από τους Δρ Rick Hanson και Dr Kristin Neff:
Μια συλλογή από 3 διαλογισμούς από τον Rick Hanson, Ιδρυτή του Global Compassion Coalition στη διεύθυνση: https://vimeo.com/showcase/9953907
Μια άσκηση συμπονετικής σάρωσης σώματος / body scan από την Kristin Neff, της οποίας το έργο επικεντρώνεται στην αυτό-συμπόνια, για την εμβάθυνση της αίσθησης της αυτό-συμπόνιας και της επίγνωσης του σώματος στη διεύθυνση: https://www.youtube.com/watch?v=FOm6dhob_tw
