Ίχνη (συνέχεια)

‘Every word I say has chains round its ankles; every thought I think is weighted with heavy weights. Since I was born, hasn’t every word I’ve said, every thought I’ve thought, everything I’ve done, been tied up, weighted, chained?’ Jean Rhys

Making sense of the senseless pain  

‘……… Η εμπειρία της επούλωσης είναι μια συνεχής διαδικασία βαθύτερης κατανόησης, αυτό-ανακάλυψης και συνειδητοποίησης, και φαίνεται ότι οι επιζώντες δεν έχουν άλλη επιλογή από το να εργαστούν προς την κατεύθυνση της κατανόησης, ανάπτυξης και υπέρβασης, λόγω της ίδιας της φύσης των τραυμάτων συνήθως και επειδή δεν υπάρχει κανένα εύκολο γιατρικό για ότι συχνά έχει επιδράσει πάνω τους με τέτοια βία και δύναμη. Καθώς γράφει και η C.Wisechild (2002) «η επούλωση αποτελεί μια ζωή καθαρισμού και συρραφής πληγών με τα νήματα της δημιουργικής κατανόησης ». Επιπλέον, η θυματοποίηση δεν έχει να κάνει με την προσωπική αξία τουςς, διότι δεν πρόκειται για την εγγενή αξία τους ως ανθρώπινα όντα – είναι κάτι που τους συνέβη, κάτι που δυστυχώς συμβαίνει σε άλλους ανθρώπους – και δεν προσδιορίζει το σύνολο της ταυτότητάς τους. Αφορά πάνω απ ‘όλα, τον δράστη, και αντανακλά τον κατακερματισμό, την συναισθηματική νέκρα, την σκληρότητα, το συμφέρον και έλλειψη αξιών, τις προκαταλήψεις, τα ανεπίλυτα ζητήματα και προβλήματα, που συχνά ενισχύονται ή υποστηρίζονται από κοινωνικές πρακτικές και δυναμικές- και δεν έχει σχέση με την αξία του θύματος. Στη διάρκεια του ταξιδιού της επούλωσης και αποκατάστασης οι επιζώντες σταδιακά θα αντιληφθούν και θα κατανοήσουν βαθύτερα δυναμικές, όπως σχέσεις εξουσίας, την αδυναμία και την ευπάθεια των τραυματισμένων παιδιών και ατόμων, κι επίσης, σε κάποιο σημείο αυτής της διαδρομής, έρχεται η συνειδητοποίηση ότι τελικά έκαναν ότι καλύτερο μπορούσαν κάτω από αφόρητες και απίθανες συνθήκες και δεν είναι υπεύθυνοι για τις συμπεριφορές και τις επιλογές των άλλων. Κατά τη διάρκεια αυτής της διαδικασίας μαθαίνει κανείς να αξιοποιεί τις πηγές από τις οποίες άντλησε δύναμη, και επιβίωσε και κατόρθωσε να φθάσει έως το παρόν. Επιπλέον, η L. Sanford (2006) δηλώνει ότι « οι επιζώντες έχουν πάρει μαθήματα από το τραύμα τους και έχουν αναπτύξει ευαισθησίες και δεξιότητες που ένα μη τραυματισμένο άτομο πιθανόν να μην έχει » και η Beverly Engel (1989) γράφει ότι οι επιζώντες θα πρέπει να αναγνωρίσουν στον εαυτό τους ότι είναι από τους λίγους γενναίους που είχαν το θάρρος να ξεκινήσουν το ταξίδι και την αποφασιστικότητα να συνεχίσουν όταν ο πόνος ήταν αφόρητος (1987). Συμπερασματικά, η εξερεύνηση της ιστορίας μας και η επούλωση αποτελούν δώρο αγάπης τόσο στους εαυτούς μας όσο και στον κόσμο. Οι επιζώντες έχοντας δει τη σκιά και το φως της ανθρωπότητας, την ανθρώπινη δυνατότητα μας να δημιουργούμε έναν παράδεισο αλλά και μια κόλαση σε αυτόν τον πλανήτη και την ικανότητα μας για τις πιο θαρραλέες ενέργειες επιβεβαίωσης της ζωής, καθώς και για τις πιο σκληρές και καταστροφικές πράξεις, συχνά κατανοούν ότι ο μόνος τρόπος για να ζήσουμε και να ευδοκιμήσουμε είναι μέσω του σεβασμού του εαυτού μας και των άλλων και μέσω της προστασίας των παιδιών μας και του πλανήτη μας, τον οποίο τόσο συχνά λεηλατούμε και κακοποιούμε. Η Judy Herman γράφει ότι « Η άποψη ενός επιζώντος για την ζωή μπορεί να είναι τραγική, αλλά και για τον ίδιο λόγο έχει μάθει να αγαπάει το γέλιο. Έχει μια σαφή αίσθηση του τι είναι σημαντικό και τι δεν είναι. Αφού συνάντησε το κακό, ξέρει πώς να προσκολλάται στο καλό. Αφού αντιμετώπισε τον φόβο του θανάτου ξέρει πώς να γιορτάσει τη ζωή» (1987)’.                                                                                     ………..

(σύντομο απόσπασμα, 2012, Τόνια Αλεξανδρή)

Scan101

Ίχνη

Κατά τη διάρκεια των 25 περίπου χρόνων διδασκαλίας Αγγλικών, έλαβα πολλές κάρτες, επιστολές και μικρά δωράκια από μαθητές μου σε γεννέθλια, Χριστούγεννα, κλπ. Μερικοί συνέχισαν να στέλνουν κάρτες και γράμματα αφού πλέον είχαν χωρίσει οι δρόμοι μας κι ενώ σπούδαζαν, δούλευαν ή ήταν στον στρατό.  Όμως οι συλλογές μπορεί να γίνουν υπερβολικά μεγάλες κάποιες φορές οπότε η ανακύκλωση τους να είναι απαραίτητη διαδικασία καθώς κανείς προχωρά στη ζωή. Δυο από αυτές τις κάρτες που μου είχαν στείλει η Μ. και ο Ν. το 1997 έγιναν καμβάδες για τα σκαριφήματα μου.

Scan99Ίχνη και πλαίσια

Scan100Ίχνη

Δυναμικές, πρακτικές και σκαριφήματα (updated)

Scan97Σκαριφήματα εν ώρα μαθημάτων Μέθοδοι και Ιδέεες Οικογενειακής Θεραπείας 

Οι δυναμικές των σχέσεων μας, οικογενειακών και μη, αναπτύσσονται και καθορίζονται από συγκεκριμένα κοινωνικό-πολιτικά και χωρικά πλαίσια

Έχω συχνά αναφορθεί στο βιβλίο της Margaret Humphreys, Empty Cradles (Άδειες Κούνιες), και στον μακρύ της αγώνα για να φέρει το θέμα της παιδικής μετανάστευσης στο προσκήνιο, καθώς και στις συνεχιζόμενες προσπάθειες της να επανενώσει οικογένειες. Είναι απαραίτητο να αναφέρω ότι το βιβλίο της είναι σημαντικό για μένα και ότι τρέφω θαυμασμό για το θάρρος της, παρόλες τις απειλές και τις επιθέσεις που έχει δεχτεί, και την ενέργεια που έχει αφιερώσει σε αυτόν τον αγώνα. Κι εμένα με σοκάρει το γεγονός ότι κυβερνήσεις, φιλανθρωπικές οργανώσεις και θρησκευτικά ιδρύματα, τα οποία θεωρητικά ήταν και είναι αφοσιωμένα στις οικογενειακές αξίες και υποστηρικτές του οικογενειακού θεσμού, σχεδίασαν ή/ και υποστήριξαν τέτοιες κοινωνικές πολιτικές και απάνθρωπες πρακτικές. Το βιβλίο της περιγράφει ξεκάθαρα τις τρομερές επιπτώσεις που είχαν αυτές οι πρακτικές στα παιδιά μετανάστες και στις οικογένειες τους. Καθώς αντιλαμβάνεται κανείς μέσω των αναρτήσεων και σχεδίων είναι ένα θέμα αγαπητό και γι αυτό το λόγο επανεμφανίζεται. Είναι επίσης σημαντικό να αναφέρω ότι παρόλο που κάνω αναφορές στη δουλεία της Humphreys, και ως εκτούτου, αναπόφευκτα σε πρακτικές παράνομων υιοθεσιών και παιδικής μετανάστευσης, οι οποίες αφορούν χώρες όπως Βρετανία, Αυστραλία, Καναδά, κλπ, πολλές άλλες κυβερνήσεις έχουν παρομοίως εμπλακεί σε ανάλογες πρακτικές. Πρακτικές και πολιτικές που χωρίζουν οικογένειες με κάποιο πρόσχημα κάθε φορά, στερώντας τα θύματα από τις ρίζες τους και την αίσθηση ότι ανήκουν σε κάποια πατρίδα και σε κάποια οικογένεια. Μια επιζώσα παιδί μετανάστης στο βιβλίο της Humphreys λέει ‘τώρα ανάμεσα σε δύο κουλτούρες, δεν έχω ρίζες σε καμία’ (Κεφάλαιο 37). Αυτές οι πολιτικές παιδικής μετανάστευσης,  παράνομων υιοθεσιών, κλπ, είχαν σαν αποτέλεσμα οι άνθρωποι να χάνουν μέρος της ταυτότητας τους και συχνά στα παιδιά ‘έδιναν νέα ονόματα και ημερομηνίες γεννήσεων’ αναφέρει η Humphreys. Επίσης η Humphreys γράφει ότι η αναζήτηση της οικογένειας από τα πρώην παιδιά μετανάστες είναι παράλληλα η αναζήτηση της ταυτότητας τους (Κεφάλαιο 29). Τα ακόλουθα αποσπάσματα από το βιβλίο της περιγράφουν ξεκάθαρα τόσο την αναζήτηση ταυτότητας, όσο και τις απώλειες και τον πόνο που έχουν υπομείνει οι επιζώντες ως αποτέλεσμα αυτών των πρακτικών.

‘Η Madeleine είχε περάσει 40 χρόνια στην Αυστραλία και ακόμη ένιωθε ότι δεν ανήκει. Δεν είχε αίσθηση καταγωγής ή κληρονομιάς. Ένα σημαντικό κομμάτι της ταυτότητας της είχε ξεχαστεί πίσω της…. Τώρα ήθελε να το βρει’ (Κεφάλαιο 2).

‘Ο Charles πέρασε 40 χρόνια αναζητώντας την μητέρα του. Σε αντίθεση με άλλα παιδιά μετανάστες ήξερε ότι δεν ήταν ορφανός….. Ο Charles τελικά  βρήκε την μητέρα του, αλλά ήταν πολύ αργά. Η Nellie είχε πεθάνει έξη χρόνια νωρίτερα…. Γονατίζοντας δίπλα στον τάφο της είπε ‘Μητέρα, θα ήθελα να σε είχα προλάβει ζωντανή….  Θα μπορούσαμε να γνωριστούμε, και θα μπορούσες να μου πεις ποιος είμαι – αυτό είναι σημαντικό για μένα, να γνωρίζω ποιος είμαι’ (Κεφάλαιο 16).

Καθώς ανέφερα παραπάνω, παρόμοιες τακτικές χωρισμού οικογενειών και πολιτικές παιδικής μετανάστευσης και υιοθεσιών αποτελούν μέρος της κοινωνικής ιστορίας κι άλλων χωρών. Προς το παρόν διαβάζω ένα Ελληνικό βιβλίο – μια συγκριτική μελέτη παρόμοιων πρακτικών που αφορά στα παιδιά θύματα των εμφυλίων πολέμων στην Ισπανία και στην Ελλάδα. Ο τίτλος του βιβλίου είναι Τα Παιδιά του Εμφυλίου: Από την Κοινωνική Πρόνοια του Φράνκο στον Έρανο της Φρειδερίκης 1936-1950 (2013, Εκδόσεις Εστία).

Τόνια Αλεξανδρή, 11 Οκτωβρίου, 2015

A family affair song to enjoy

“Traces of You,” (Ίχνη από εσένα) συνδυάζει στοιχεία Ινδικής και σύγχρονης Δυτικής μουσικής. Αποτελεί συν-δημιουργία των αδελφών, Anoushka Shankar (παίζει σιτάρ) και της Norah Jones (τραγουδίστρια). Το τραγούδι μιλάει για αυτούς που έχουμε αγαπήσει και χάσει και για τα ίχνη που πάντοτε αφήνουν πίσω τους και αποτελεί αφιέρωμα στον πατέρα τους, τον αείμνηστο μουσικό, Ravi Shankar.