Trauma & Art

O μέγας γιαλός της παιδικής ηλικίας

Α   Οτιδήποτε μπορεί να γίνει πηγή έμπνευσης για να σχεδιάσω ή να δημιουργήσω – εξωτερικά ερεθίσματα ή εσωτερική εμπειρία. Μπορεί να είναι μια συναισθηματική ή σωματική εμπειρία, μια ανάμνηση, μια σκηνή ταινίας, ένα όνειρο, μια φωτογραφία, ένα αντικείμενο, ένα πρόσωπο, μια σελίδα βιβλίου, κάτι ή κάποιος έξω από το παράθυρό μου….. Το αρχικό ερέθισμα που μου προκαλεί την επιθυμία ή την ανάγκη να αφηγηθώ μέσα από εικόνες στη συνέχεια μετασχηματίζεται μέσα από την καλλιτεχνική διαδικασία σε κάτι νέο ή διαφορετικό. Γίνεται μια οπτική αφήγηση με πολλαπλές υποκείμενες ιστορίες. Η δική μου κατανόηση και ερμηνεία του προϊόντος μπορεί να είναι εντελώς διαφορετική από αυτή του θεατή και κάθε εικόνα μπορεί να περιέχει συναισθήματα, μυστικά και εμπειρίες ορατές μόνο σε μένα. Το πρώτο σχέδιο παρακάτω είχε ως αρχική αφετηρία μια φωτογραφία ενός παιδιού που για διάφορους λόγους μου τράβηξε την προσοχή. Συγκεκριμένα, βρήκα τη φωτογραφία που ενέπνευσε το ακόλουθο σχέδιο, ενώ ξεφύλλιζα ένα βιβλίο με φωτογραφίες που μου είχε χαρίσει ένας παλιός γνωστός….. Το βιβλίο περιείχε φωτογραφίες ενός Έλληνα ποιητή, ψυχαναλυτή και φωτογράφου, του Ανδρέα Εμπειρίκου. Ήταν από μια σειρά από φωτογραφίες που είχε τραβήξει με τον γιο του, Λεωνίδα, μεταξύ των ετών 1958 και 1971 (Τόνια Αλεξανδρή, 2004).

Η ίδια συλλογή φωτογραφιών ήταν η αφορμή και όχι η αφετηρία της δημιουργίας του δεύτερου σχεδίου, το οποίο αργότερα, το 2012, ενσωμάτωσα σε μια σειρά σχεδίων και αφισών.

Β  Η αδελφή μου διάβαζε βιβλία του Θοδωρή Καλλιφατίδη στα Σουηδικά. Τώρα τελευταία συντροφεύουν και εμένα τα βιβλία του, μόνο που εγώ τα διαβάζω στα Ελληνικά, και μερικές φορές διακρίνω κάποια συγγένεια σκέψεων, απόψεων και αναμνήσεων. Τα παρακάτω σύντομα αποσπάσματα είναι από το βιβλίο του Μια νέα πατρίδα έξω απ’ το παράθυρο μου (2002)

‘Η μητέρα μου με διαβεβαίωνε ότι, ……….. ποτέ δεν είχα ποδηλατάκι και το λογικότερο είναι πως εκείνη έχει δίκιο κι εγώ άδικο. Προς αντιστάθμιση έχω βρει τρία ποδήλατα στη Σουηδία που μάταια προσπάθησα να τα παραδώσω στην αστυνομία, μάλιστα ένας αστυφύλακας εκνευρίστηκε με την επιμονή μου. Ποδήλατα είναι, μου είπε, δεν είναι αεροπλάνο’.

‘Το σχέδιο της ζωής μου ανατράπηκε, έγινε σαν το σκορπιό που όταν κινδυνεύει τσιμπάει τον εαυτό του’

‘Έτσι είναι παντού, μπορεί ίσως να υπάρχουν κάποιες διαφορές στο ποια συστήματα μένουν ανοιχτά και ποια κλειστά, σε γενικές γραμμές όμως είναι παντού τα ίδια. Μου πήρε τριάντα χρόνια να το συνειδητοποιήσω. Υπάρχει ένα πρόβλημα ακόμη ότι τα κλειστά συστήματα ή τα στεγανά δεν επηρεάζονται από τα έξω. Μόνο όταν εκείνοι που είναι μέσα αρχίζουν να αναρωτιούνται και να αυτοαμφισβητούνται, έρχονται οι αλλαγές. Κι αυτό αργά ή γρήγορα θα συμβεί’. (Ο Καλλιφατίδης στα βιβλία του κάνει συχνά αναφορές στα στεγανά και κλειστά συστήματα παντού, και κυρίως όμως στο χώρο της τέχνης στην Ελλάδα)

‘Η πείρα του κάθε λαού διαφυλάσσεται στη γλώσσα του. Είναι η λάβα που βγαίνει από το ηφαίστειο της ψυχής του. Γι’ αυτό το να μάθεις σε βάθος μιαν άλλη γλώσσα είναι σαν να κάνεις ένα μεγάλο ταξίδι σε μιαν άλλη συνείδηση κι άποψη για τον κόσμο και τη ζωή’

‘Σε μια μικρή κωμόπολη στη Βόρεια Σουηδία βρήκα ένα πανέμορφο σπίτι των αρχών του περασμένου αιώνα, που όπως έμαθα έχτισε ο πρώτος γιατρός της περιοχής. Και πως το βάφτισε; Σπάρτη. Έτσι μεγαλώνει ο κόσμος’.