Εκφράσεις τραυμάτων και απωλειών

Posted on by

Οι λέξεις διηγούνται ιστορίες

Τόνια Αλεξανδρή – Απρίλης 2014

   Οι λέξεις στo παρακάτω σχέδιο διηγούνται ιστορίες τραυμάτων, απώλειας και αδικιών, καθώς και θάρρους και αποφασιστικότητας. Η χρήση μεμονωμένων λέξεων και εικόνων αυτή τη φορά μου επέτρεψε να καταγράψω πολλά γεγονότα και να διηγηθώ πολλές ιστορίες. Κάθε λέξη συνδέεται με μια άλλη και όλες μαζί λένε μια μεγαλύτερη ιστορία. Κάποιοι μπορούν να επιλέξουν να μαντέψουν τις ιστορίες που περιέχονται σε κάθε λέξη ή εικόνα ή μπορούν να φανταστούν τις δικές τους ιστορίες. Θα μπορούσε επίσης κανείς να γράψει μια ιστορία, χρησιμοποιώντας όλες τις λέξεις που απεικονίζονται σε αυτό το κομμάτι χαρτί και ίσως μια διαφορετική ιστορία θα προέκυπτε κάθε φορά ανάλογα με τις εμπειρίες του καθενός. Εκτός από την κυριολεκτική σημασία τους οι λέξεις αποκτούν την σημασία που ο καθένας από εμάς τους αποδίδει. Η ίδια λέξη μπορεί να έχει διαφορετικές σημασίες για διαφορετικούς ανθρώπους σε διαφορετικές χρονικές στιγμές. Μια λέξη μπορεί να βιωθεί ως ουδέτερη από κάποιους και μπορεί να εμπεριέχει βαθύτερο νόημα για κάποιους άλλους. Ακόμη και ‘ουδέτερες λέξεις’ όπως τα ονόματα αντικειμένων μπορεί να περικλείουν βαθύτερα νοήματα για κάποιους και μπορεί να είναι εμποτισμένες με συναισθήματα. Οι λέξεις μπορούν να εκφράζουν πόνο, θυμό και φόβο. Στο τρίτο κεφάλαιο του βιβλίου Trauma, DissociationandMultiplicity: WorkingonIdentityandSelves(2013-03-01, KindleEdition) η ValerieSinasonαναλύει πώς ουδέτερες λέξεις μπορεί να εκφράσουν πόνο ή τραύμα ή μπορούν να μας πουν μια ιστορία που ίσως ποτέ δεν θα είχαμε φανταστεί. Η Sinason μας μιλάει για την Λόρνα, ένα μικρό κορίτσι, που είχε απομακρυνθεί από το πολλαπλά κακοποιητικό περιβάλλον της και είχε περάσει δύο χρόνια σε ένα σχολείο για παιδιά με συναισθηματικές διαταραχές. Για την Λόρνα η μάθηση ήταν οδυνηρή και έπρεπε να ελέγχει το νόημα της κάθε λέξης. Κάποια στιγμή, όταν της προσφέρθηκε ένα ποτήρι λεμονάδα πέταξε το ποτήρι με το υγρό στο πάτωμα με αποτέλεσμα να χαλάσει όλες τις σχολικές της εργασίες. Μόνο αφού είχε ζήσει δεκαοκτώ μήνες με μια σταθερή ανάδοχη οικογένεια η Lorna απέκτησε συνειδητή επίγνωση του γεγονότος ότι η λέξη «λεμονάδα», μπορούσε να έχει διαφορετικό νόημα για τους άλλους ανθρώπους. Μπορούσε, για παράδειγμα, να σημαίνει απλά ένα αναψυκτικό. κλπ. Τα παιδιά μαθαίνουν τις λέξεις και τις γλώσσες από τους γύρω τους, και ως εκ τούτου, αρχικά η γλώσσα είναι συνήθως μια συν-δημιουργία με την οικογένεια και αυτούς που τα φροντίζουν – μέσα στις πρώτες σχέσεις προσκόλλησης. ‘Το βρέφος έχει μια εμπειρία και η μητέρα παρέχει τις λέξεις ή τη φράση που συνδέεται με αυτήν την εμπειρία. Περιέχει, περικλείει και εκφράζει το νόημα. Παρέχει ένα δοχείο για την εμπειρία. Το βρέφος μπορεί στη συνέχεια να εσωτερικεύσει τη λέξη ή τη φράση που περιέχει το νόημα’  (Segal, 1979, citedin Sinason, 2013-03-01, Kindle Edition), Όπως αναφέρθηκε παραπάνω οι λέξεις μπορούν να περιέχουν ριζικά διαφορετικό νόημα για διαφορετικούς ανθρώπους ή ομάδες ανθρώπων. Η Sinason περιγράφει πώς, για παράδειγμα, η λέξη αμνιοκέντηση για πολλούς ενήλικες είναι «ουδέτερη λέξη ή όρος που σημαίνει την πράξη ελέγχου του κατά πόσον ένα αγέννητο μωρό μεταφέρει οποιαδήποτε σοβαρή χρωμοσωματική διαταραχή ή έχει κάποια σοβαρή μαθησιακή δυσκολία», αλλά «για κάποιον με σοβαρή νοητική αναπηρία, η λέξη περιέχει μια έννοια η οποία είναι πολύ περισσότερα από αυτό. Αντιμέτωποι με μια κρυφή κοινωνική ευγονική ευχή, τα άτομα με νοητική αναπηρία έχουν επίγνωση ενός βαθύτερου νοήματος του όρου, που σηματοδοτεί την καταστροφή τους» ( 2013-03-01, Kindle Edition).

   Οι λέξεις διηγούνται ιστορίες και μερικές φορές αυτές οι ιστορίες αφορούν το τραύμα, το φόβο, τον πόνο, τις διακρίσεις, την προκατάληψη, το ρατσισμό, την αδικία και τη βία. Η γλώσσα αντανακλά τις σχέσεις εξουσίας, την ιεραρχία, την κοινωνική τάξη, και τις διαφορές των δύο φύλων. Ο ρατσισμός, η ανισότητα, ο σεξισμός και οι πατριαρχικές πεποιθήσεις και πρακτικές, αντανακλώνται στη γλώσσα, μεταδίδονται μέσω της γλώσσας, αλλά και αμφισβητούνται και αλλάζουν μέσω της γλώσσας. Η γλώσσα της κυριαρχίας (discourseofdominance) μπορεί να γίνει εργαλείο καταπίεσης, αλλά η γλώσσα μπορεί επίσης να αντικρούσει και να απελευθερώσει. Επιπλέον, η γλώσσα μπορεί να συνδέσει το μεμονωμένο τραύμα με το συλλογικό και επιτρέπει το τραύμα να αντιμετωπιστεί ως μέρος ενός ευρύτερου κοινωνικοπολιτικού πλαισίου. Επίσης η γλώσσα γίνεται σημαντική για τα θύματα και τους επιζώντες κατά την αναζήτηση επούλωσης και αποκατάστασης, επειδή η άρθρωση του τραύματος και το σπάσιμο της σιωπής είναι κρίσιμα για την αποκατάσταση και τη δικαιοσύνη. Οι αφηγήσεις τραυμάτων των επιζώντων επιτρέπουν στους επιζώντες να πάρουν πίσω τον έλεγχο, να ανασυνθέσουν και να δημιουργήσουν μια πιο ενδυναμωμένη αφήγηση της ζωής τους, να κάνουν συσχετίσεις ανάμεσα στα γεγονότα και να αποκτήσουν βαθύτερη κατανόηση. Ο Richard Hoffman γράφει ‘λέγοντας την αλήθεια δεν έρχεται μόνο ανακούφιση, αλλά και δικαιοσύνη. Η αντίσταση στην αμνησία είναι πολιτική δέσμευση, εκτός από προσωπική, λογοτεχνική και πνευματική’ (09/13/2012). Είναι βέβαια αλήθεια ότι η γλώσσα συχνά μπορεί να αποτυγχάνει να περιγράψει πλήρως και με ακρίβεια εμπειρίες των επιζώντων, όπως είναι τα βασανιστήρια, ο βιασμός και η κακοποίηση, ωστόσο, η επούλωση και η ενδυνάμωση απαιτούν την εκ νέου περιγραφή της εμπειρίας μας – μια νέα αφήγηση – απαιτούν το σπάσιμο της σιωπής μας. Οι λέξεις μπορεί να μας παράσχουν το όχημα, ένα μέσο για να διηγηθούμε. Απαιτείται το τραύμα να εκφραστεί, να ακουστεί και να αναγνωριστεί από την κοινωνία. Αυτό που δεν έχει ειπωθεί και αυτό που δεν μπορεί να ειπωθεί (το ανείπωτο) πρέπει να ακουστεί. Η αλήθεια ‘τοποθετεί τα πράγματα εκεί που ανήκουν. Ανακουφίζει την επιζώσα από το μεγάλο βάρος που κουβαλά στους ώμους της και το ανακατανέμει στην οικογένεια και στην κοινότητας της’ (Otero, citedinSilverman, (2010-01-25). Ο Richard Hoffman γράφει ‘τα λόγια μας βοηθούν να αποδεχτούμε την εμπειρία μας. Εάν οι όροι που χρησιμοποιούμε δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα, αλλά την αποκρύπτουν και την διαστρεβλώνουν, τότε ο λόγος μας, η συνεχιζόμενη συζήτηση της κοινότητας για τον εαυτό της, θα έχει διαφθαρεί’ (09/13/2012).

 Αναφορές 

 Hoffman, Richard (2012-09-13), Half the House, Kindle Edition

 Silverman, Sue William (2010-01-25). Fearless Confessions: A Writer’s Guide to Memoir, University of Georgia   Press, Kindle Edition

 Sinason, Valerie (2013-03-01) Trauma, Dissociation and Multiplicity: Working on Identity and Selves, Taylor & Francis, Kindle Edition

001 (3) copy1

Οι ιστορίες των λέξεων

‘Έμαθα ότι οι δημιουργίες μας μεταμορφώνονται σε πλάσματα, ζωντανά όντα με βούληση και επιρροή’

(Half the House by Richard Hoffman)

Reconstructing ‘Let me be’ (Tonya Alexandri)

Posted on by

My good people, don’t forget: go and tell,

My good people, write it down!  

(Simon Doubnow, cited in Gautier & Sabatini Scalmati, 2012)

Art making provides the opportunity of expression, recording and reflection. Also, through the creation of art one may often be exposed to material before he/she can fully make sense of what has surfaced. As one is ready to deal with more aspects of the memory, traumatic event or abuse, clarity is increased and deeper understanding is reached. I know from personal experience that returning to drawings or written material, in retrospect, yields further and deeper awareness and insight and allows one to understand and make important links across time and places, and thus, make new meaning of experiences. Furthermore, survivors develop an absence of a continuous thread of memory and my ‘art journal’ or drawings have become a kind of thread that connects the parts of me, who suffered the pain, but also the related emotions and the actual events across time; a visual thread that ties parts of my life story together. Engaging in this long art journal, which has by now become an art project, has provided a stronger sense of continuity among events, places and people and has assisted me in reconstructing my trauma story and creating new meaning of experiences, which according to Herman, is a fundamental stage of recovery (Herman, 1997).  Reconstruction transforms the traumatic memories because through processing and reprocessing the different aspects and fragments of memories become integrated and one’s life story becomes more coherent. The process of reconstruction also allows us to focus on the parts of our story that show our abilities and strengths, as well as our wounds, and we are able to create a more empowered storyline and become ‘committed to stop replaying the destructive messages of the past which render us powerless’ (Van Loon and Kralik, 2005). Furthermore, reconstructing one’s story is an important part of healing because it facilitates change and allows us to incorporate, as part of our self, aspects of this new changing more powerful self that will not hold us back during the transition that takes place during healing and recovery.

Moreover, although survivors might be aware of gaps in their memory or capacity to dissociate painful experiences and although they may not remember long stretches of their childhood, they often find it difficult to explore the reason, because it is often very scary and painful to bring, to conscious awareness, what one has struggled to keep out of sight in order to survive. Exploring the causes behind this lack of continuity in memory would force one to face what one has through natural defensive mechanisms buried out of sight.Unfortunately, resorting to defensive mechanisms often means that the abuse and victimization is often continued in adulthood. However, because our sense of self is construed around our life history, ‘loss of memory or gaps in our personal history, are often perceived as an assault on our sense of self and identity’ Steinberg and Schnall (2003). Continuity allows one to make connections and attach meaning to events, which enhances safety and freedom from past traumatic experiences and victimization in the present. But, reconstruction of one’s story does not only require remembering and breaking the barriers of amnesia, but the more difficult task of ‘coming face to face with the horrors of the other side of the amnesiac barrier and releasing these experiences into a fully developed life narrative’ (Herman, 1997). This process can be long and ongoing and often requires making sense of the countless fragmented and frozen images, flashbacks, bodily sensations, physical symptoms and emotions, all parts of memories waiting to be connected and integrated. It may involve dealing with related painful and unwanted emotions and working with bodily sensations and physical symptoms, but ‘we have the innate capacity to heal not only ourselves, but our world, from the debilitating effects of trauma’, which ‘need not be a life sentence because with the right resources, support and knowledge trauma can be transformative’ (Levine, 1997). It also involves placing experiences in temporal and spatial context, in order to be able to create new meaning of experience and a more coherent life narrative, as well as, increasing safety and freedom in the ‘here and now’. It involves relearning and unlearning, but fortunately, the human brain is ‘malleable, programmable and reprogrammable and highly responsive to influences’ (Rothschild, 2000), Complex PTSD symptoms can be healed or can be dealt with and survivors are proof of the extraordinary human mind ‘both to defend itself against inhumanity and to recover from the wounds sustained in that life or death battle (Steinberg and Schnall, 2003). This process of experiencing and integrating the feelings, the thoughts, the bodily sensations, the pain or other types of physical discomfort, the images, the smells and the sounds of each memory and trying to place the memory, event or group of experiences in context can also help survivors diffuse triggers and cues by understanding why people, objects, smells, activities, dates, songs, places (literally anything) can trigger discomfort, emotions or physical symptoms and sensations. Through processing memories and life experiences and releasing dissociated fear and anger constructively survivors can understand why certain stimuli can trigger fear, anxiety, anger, despair, dysfunction, fatigue, physical pain or disease processes, simply because they are reminders of the traumatic event or even worse because they have intentionally been paired with pain and threats by the perpetrators to ensure silence and secrecy. By staying with the sensations or emotions that surface we can often understand which particular triggers or cues have caused the discomfort or distress and then by engaging in deeper memory and body work we can explore the associated memories, bodily sensations and emotions, in order to decrease symptoms, physical pain or anxiety that is connected to the abuse, and thus, gradually bring about deeper healing, understanding and freedom from our past and perpetrators.

Additionally, the process of creating a new life narrative requires one to reframe and often view family members, friends and others through a totally different perspective, which is not easy. However, by being able, through integration and healing, to consciously reframe the perpetrators and abusers survivors ‘are actively disarming their perpetrators’ authority over their life and reclaiming the territory of their life’ (Van Loon and Kralik, 2005).  Furthermore, the process of making new meaning of one’s experience allows one to let go of painful material and reach the kind of closure suitable for each survivor. Through shedding our denial, integrating dissociated aspects of the self and dissociated experiences, and through empowerment and new understanding, we can let go and move on.  Finally, by creating a new life narrative we can at last break the silence and tell our story. We can narrate our story though writing, creating art and music and speaking. Anna Sabatini Scalmati and Andres Gautier (2012) write ‘narration is the realm for standing up to the vicious circle that would seal their lips, so that the social environment that does not care to know them, does not extinguish their desire to be known and they themselves do not regulate self-expression to the sphere of psychosomatic symptoms and mental illnesses’.

 References

Gautier, A. & Sabatini Scalmati, A. (2012) Bearing Witness: Psychoanalytic Work with People Traumatized by Torture and State Violence, Karnac, Great Britain

Herman, J. (1997) Trauma and Recovery: the Aftermath of Violence-from Domestic Abuse to Political Terror, Basic Books, New York

Levine, P. (1997), Waking the Tiger: Healing Trauma,

Steinberg, M. and Schnall, M. (2003) The Stranger In The Mirror: Dissociation-The Hidden Epidemic, Quill, New York

Van Loon, A. & Kralik, D. (2005) Reclaiming Myself after Child Sexual Abuse, Australia

ScanTrespassing  or  Entitled and Lawless

Burial grounds of dreams, dignity and human rights

Posted on by

sxedio statistikisΗ ‘ξένη’

(Αφιερωμένο στο γιο  μου)

Complementary theories of racism and discrimination

(Small extract from an old essay–Tonya Alexandri, 2009)

Exploration and understanding of discrimination practices and investment in ‘extreme’ ideologies and religions could be explained by psychoanalytic concepts like projection of hated and/ or feared internal objects, displacement of extreme feelings and the idea that primary identificationsinfluence subsequent identification patterns (Fairbairn, 1935,cited in Aviram, 2007). Volkan suggests that out-groups can become targets of projection (cited in Yagcioglu, 1996) and violence learnt during childhood, denial and consequent emotional blindnessmaycreate the compulsion to repeat it (Miller, 2002). Furthermore, research findings concerning aversive racism suggest that an unconscious attitude of intolerance might be dissociated from a surface attitude of tolerance (Dixon, 2007). Therefore, incorporating psychoanalytically informed explanationsis useful when trying to understand racism, conflict and oppression. Furthermore,  a cognitive approach alone cannot account for collectively shared group-serving attributional patterns, which may simply be the rational response to living in a society organised on sectarian lines and part of a ‘longer conversation’ of sectarian ideology (Wetherell,1998, cited in Dixon, 2007).  Language definitely shapes perceptions and cognitions and categorisation is also a social action performed discursively. So categories of prejudice can be viewed as flexible language categories that reflect power relations. Billig suggests that we categorise, particularize, challenge and revise social categories through language (1987, cited in Brown, 2007).  However, like SIT, Janis and others he takes social categories for granted, not taking into account the fact that discourses and ideologies are inextricably linked to power relations. Consequently, by applying an interdisciplinary approach we can bridge the psychological with the socialand we can generate deeper understanding and multi-level interventions concerning conflict reduction and ultimately we might be able to challenge the inevitability of conflict.