Trauma & Art

July 28th, 2021

Art, a model of the psyche and mind metaphors, and moral harassment                 (Edited July 30th)

Τέχνη, ένα μοντέλο του ψυχικού μας κόσμου και μεταφορές σχετικά με τον νου, και ηθική παρενόχληση

Art as a kind of homecoming / Η Τέχνη ως επιστροφή

I think it was in 2012 that I decided to take my artwork to the street, especially, on the island where I have lived for the last 35 years. It was a small act of resistance and claiming visibility among other things. Almost a decade later I decided to close a cycle and mount posters of my more recent art in the street again. Eventually however, I opted for exhibiting in one of the local online news websites instead. Below is the accompanying short passage:

Homecoming – Summer 2021

Η πιο σημαντική περιπέτεια της ζωής μας είναι να ανακαλύψουμε ποιοι είμαστε πραγματικά, να γνωρίσουμε το εύρος και το βάθος του εαυτού μας. Οι περισσότεροι άνθρωποι δεν θα έχουν ποτέ την ευκαιρία να συλλογιστούν την ερώτηση: Ποιος είμαι πραγματικά; ή τον στίχο της ποιήτριας Mary Oliver: “Τι σκοπεύετε να κάνετε με την μια και μοναδική άγρια ​​και πολύτιμη ζωή σας;” Αυτό το ταξίδι είναι μια διαδικασία που περιλαμβάνει την επεξεργασία και αποβολή στρώσεων εμπειριών και πολιτιστικών μηνυμάτων που δεν εξυπηρετούν τη ζωή μας και δεν αντικατοπτρίζουν το ποιοι πραγματικά είμαστε, και την εξερεύνηση του ποιοι θέλουμε να είμαστε. Είναι η διαδικασία αναγνώρισης και της ευαλωτότητας μας και της προσωπικής μας δύναμης, καθώς και των δυναμικών των πλαισίων που βρισκόμαστε.  Καθώς έγραψε η Janet Louise Stephenson “Η αυθεντικότητα απαιτεί ένα ορισμένο βαθμό ευαλωτότητας, διαφάνειας και αξιοπρέπειας.» Η διαδικασία σταδιακά μεταμορφώνεται σε μια γλυκιά επιστροφή (a homecoming). Υπάρχουν διαφορετικά μονοπάτια και τρόποι πλοήγησης του ταξιδιού, αλλά μέσω της δημιουργικότητας και της φαντασίας βρίσκουμε την ταυτότητά μας και μια δεξαμενή επούλωσης, προσωπικής και συλλογικής. Για μένα η τέχνη φαίνεται να ήταν εγγενές μέρος του εαυτού μου και ως εκ τούτου ένα βασικό εργαλείο που επέτρεψε το ταξίδι. Στις ήσυχες και μοναχικές στιγμές παρουσίας και φροντίδας που απαιτεί η δημιουργία τέχνης, συντελείται ένας γυρισμός στην ουσία του εαυτού μας και στην αίσθηση του ανήκειν, τοπικά και σε όλον τον πλανήτη.  Ο ποιητής Paul Celan έγραψε «Η ποίηση είναι ένα είδους επιστροφής» (Poetry is a sort of homecoming). Αυτοί οι δεκαοκτώ ακρυλικοί πίνακες αποτελούν μέρος ενός αριθμού έργων τα οποία δούλεψα  τα τελευταία δυόμισι χρόνια. Ο καθένας από αυτούς αντανακλά έναν μικρό σταθμό στο ταξίδι της επιστροφής.

Mind metaphors and visual exploration of our mental landscape

Μεταφορές σχετικά με τον νου και διερεύνηση του πνευματικού / ψυχικού τοπίου

Θα ήθελα επίσης να αναφερθώ σε κάποιο υλικό από το podcast διαλογισμού του Dr Rick Hanson της περασμένη εβδομάδα. Σε αυτό το podcast αναφέρεται στις μεταφορές που χρησιμοποιούμε σχετικά με τον νου και προτείνει τρόπους εξερεύνησης της πνευματικής  / εσωτερικής μας εμπειρίας, των υπο-προσωπικοτήτων και των διαφορετικών πτυχών του εαυτού μας, μέσω της δημιουργίας οπτικών απεικονίσεων του εσωτερικού μας τοπίου.

Μια κοινή μεταφορά στην οποία αναφέρεται είναι αυτή μιας επιτροπής (committee), μιαν άλλη είναι ενός σπιτιού ή μιας έπαυλης με ηλιόλουστα αλλά και ακατάστατα δωμάτια, καθώς και με δωμάτια στο υπόγειο, όπου βρίσκεται το καταπιεσμένο και το τραυματικό υλικό και οι πρώιμες και έμμεσες μνήμες (implicit memories).  Μιαν άλλη μεταφορά είναι ενός τοπίου με λίμνες, ποτάμια, βουνά και κοιλάδες, ερήμους, κλπ. Μπορούμε να ασχοληθούμε με τη σχεδίαση ή την κατασκευή κολάζ προκειμένου να εξερευνήσουμε αυτές τις μεταφορές που αντανακλούν τον ψυχικό μας κόσμο προκειμένου να φτάσουμε σε μια νέα επίγνωση.  Ο Dr Hanson παρουσιάζει επίσης ένα οπτικό μοντέλο της ψυχής μας, το οποίο περιέχει τρεις ομόκεντρους κύκλους. Αναπτύσσουμε αυτήν τη δομή για να επιβιώσουμε στον κόσμο. Ο εσωτερικός κύκλος θα μπορούσε να ονομαστεί BEING ( ΥΠΑΡΧΕΙΝ) και αυτός είναι ο πυρήνας μας, ποιοι πραγματικά είμαστε, η θεμελιώδης φύση μας, μιαν απέραντη κατάσταση συνειδητότητας, η ιδιοσυγκρασία μας ίσως, μια δυναμική και σταθερή αίσθηση του ποιοι είμαστε. Κάποιος θα μπορούσε  να το θεωρήσει ως τον κεντρικό πυρήνα του αδέσμευτου εαυτού. Η Susan McConnell (2020), βασισμένη στο μοντέλο IFS, προτείνει ότι «στον πυρήνα κάθε ατόμου, όταν όλα τα επιπλέον ξεφλουδιστούν, υπάρχει μια ουσιαστική εμπειρία αγάπης, δημιουργικότητας, σοφίας, θάρρους».  Ο επόμενος κύκλος περιέχει αυτό που θα μπορούσαμε να ορίσουμε ως «φοβισμένο ή κρυμμένο εαυτό», τον οποίο θα μπορούσε κανείς να θεωρήσει ότι απαρτίζεται από όλα όσα  έχουμε αποκηρύξει, την μη βιωμένη εμπειρία του καθενός μας, το καταπιεσμένο και αποσχισμένο υλικό, τις έμμεσες αναμνήσεις. Τέλος, υπάρχει ο εξωτερικός κύκλος, που ονομάζεται ACT (ΔΡΑΣΗ), που είναι αυτό  που θέλουμε να παρουσιάσουμε στον κόσμο, έτσι όπως θέλουμε να μας αντιλαμβάνονται οι άλλοι. Είναι η προσωπικότητά μας (persona), η παρουσίασή μας στον κόσμο σε διαφορετικά πλαίσια. Πάντα υπάρχει ένταση μεταξύ αυτών των στρωμάτων της εμπειρίας μας ή των στρωμάτων της ψυχής και η επούλωση, η ανάπτυξη και εξέλιξη μας απαιτούν ενοποίηση και επικοινωνία μεταξύ των διαφόρων στρωμάτων. Ο Rick Hanson (2020) λέει “Μία αναπνοή κάθε φορά, μία σύναψη (του εγκεφάλου) κάθε φορά, μπορούμε σταδιακά να αναπτύξουμε έναν ακλόνητο πυρήνα μέσα μας. ”  Όσο περισσότερο αναπτυσσόμαστε ψυχολογικά και επουλώνουμε τόσο λιγότερες τριβές υπάρχουν ανάμεσα στα τρεις αυτές περιοχές και τόσο πιο συχνά μπορούμε να κατοικούμε σε έναν χώρο αυθεντικότητας.

Workplace Suffering and Emerging Pathologies

Ταλαιπωρία / Παρενόχληση στο χώρο εργασίας και αναδυόμενες παθολογίες

Finally, I am sharing an extract from an article with the title Workplace Suffering and Emerging Pathologies by Marie-France Hirigoyen (L’information psychiatrique Volume 84, Issue 9, 2008). Dr Marie-France Hirigoyen is a French psychiatrist, psychoanalyst, psychotherapist, victimologist and writer, specializing in moral harassment in diverse contexts, especially, mobbing behaviour in the workplace. She defines moral harassment as the attempt to psychologically annihilate the other with words, gestures, hints without the use of physical violence (H Δρ Marie-France Hirigoyen είναι γαλλίδα ψυχίατρος, ψυχαναλύτρια, ψυχοθεραπεύτρια, θυματολόγος και συγγραφέας, η οποία ειδικεύεται στην ηθική παρενόχληση σε διάφορα πλαίσια, ιδιαίτερα πρακτικές εκφοβισμού στο χώρο εργασίας. Ως ηθική παρενόχληση ορίζει την προσπάθεια ψυχικής εξόντωσης του άλλου με λόγια, με νεύματα, με υπονοούμενα, χωρίς τη χρήση φυσικής βίας). I have just started reading two of her books translated into Greek, which I bought locally this summer, which could inform future posts. One is about psychological and emotional abuse of women within familial contexts and the other is about moral harassment and the hidden violence in our daily lives, particularly in work contexts. Read extracts from the article below:

“The Narcissistic Society: The Rise of Individualism and Loneliness

Η Ναρκισσιστική Κοινωνία: Η Άνοδος του Ατομικισμού και της Μοναξιάς

Αυτή η αύξηση των ναρκισσιστικών παθολογιών εξηγείται από το γεγονός ότι τέτοιες προσωπικότητες είναι καλά προσαρμοσμένες στον σύγχρονο κόσμο. Αυτές οι αλλαγές στο μέσο άτομο αντικατοπτρίζουν τις μεταλλάξεις που προκαλούνται από την εταιρική ζωή και τον οικονομικό πόλεμο, και εξαρτώνται από τον μύθο του homo economicus, που ασχολείται με έναν «αγώνα για τη ζωή», ακόμη και εις βάρος των άλλων. Ο ατομικισμός είναι το κύριο χαρακτηριστικό της εποχής μας. Μέχρι τη δεκαετία του 1980, τα άτομα θεωρούσαν τους εαυτούς τους ως μέλη μιας συλλογικής ομάδας και ήξεραν ότι αυτή η ομάδα θα τους υποστήριζε. Ομάδες συναδέλφων ή συνδικάτα θα μεσολαβούσαν σε συγκρούσεις. Σήμερα είναι ο καθένας για τον εαυτό του. Οι σχέσεις συνεργασίας και αλληλεγγύης έχουν διαβρωθεί και οι σχέσεις με τους θεσμούς έχουν χάσει την  αξία τους.Τα κοινά πρότυπα για αυτό που μετράει ως καλή εργασία έχουν γίνει λιγότερο σαφή και η αίσθηση των κοινών αξιών έχει διαλυθεί. Το άτομο βρίσκεται στο κέντρο του κόσμου, αλλά είναι μόνο του εκεί – ένα πιόνι ανάμεσα σε ένα πλήθος άλλων, που είναι όπως αυτοί. Σε έναν κόσμο όπου είμαστε απλοί κλώνοι, όλοι θέλουν να είναι μοναδικοί. Πώς ξεχωρίζει όμως κάποιος από το πλήθος στη δουλειά; Πώς μπορεί να αναγνωριστεί η ατομικότητα ενός ατόμου όταν οι ηγέτες του μιλούν με διχαλωτή γλώσσα, λέγοντας σε κάθε άτομο να εκφράσει την προσωπικότητά του, αλλά απαιτώντας από τους υπαλλήλους του να ταιριάζουν σε ένα καλούπι; Οι συγκρούσεις επίσης παρακάμπτονται όλο και περισσότερο. Δεν εκδηλώνονται πλέον σε συλλογικό επίπεδο, αλλά μάλλον σε ατομικό. …… ..

Ταλαιπωρία / Παρενόχληση στο χώρο εργασίας και αναδυόμενες παθολογίες. Τι μπορεί να γίνει;

Psychosocial risks are an inescapable problem in occupational health. It is up to psychiatrists, psychologists, sociologists, and specialists in workplace issues to convince business leaders to take concrete measures to monitor and prevent such dangers. There must be help for executives who find themselves responsible when one of their workers is seriously depressed, and even criminally responsible when complaints about harassment are raised. Steering between management by terror and demagogy, it can be difficult for them to establish a management style that is simply respectful of people. ….. Employers have an obligation to protect their employees’ health. The claiming that some employees are merely fragile does not hold: they are simply human, with all the fragility that naturally brings with it……

Conclusions / Συμπεράσματα

Οι αλλαγές που υφίστανται οι άνθρωποι σε μια μεταβαλλόμενη κοινωνία είναι ανεπανόρθωτες και η διοίκηση πρέπει να τις λάβει υπόψη. Εάν οι εργοδότες θέλουν να βελτιώσουν το ηθικό των εργαζομένων ξανά, πρέπει να επαναφέρουν τον σεβασμό στο ανθρώπινο στοιχείο στις πρακτικές διαχείρισης τους …… .. Τα όρια έχουν επίσης μετατοπιστεί. Οι άνθρωποι καλούνται να προσαρμοστούν, ακόμη και να προσαρμοστούν υπερβολικά. Πρέπει να είναι σε θέση να ξεπεράσουν τις αποτυχίες, να μην αμφισβητούν τον εαυτό τους και να αποδίδουν την ευθύνη για τα λάθη τους σε άλλους. Πρέπει να παραμερίσουν την ενσυναίσθηση και να γίνουν αρκετά επιθετικοί ώστε να είναι ικανοί να σκοτώσουν συμβολικά φίλους και εχθρούς και να πουν ψέματα προκειμένου να κλείσουν μια συμφωνία. Σε ένα τέτοιο «παιχνίδι», εκείνοι με υπερτροφικό Εαυτό / Εγώ καταφέρνουν να επιβάλλουν τη θέλησή τους καλύτερα από άλλους. Η υποβάθμιση της εργασίας καθιστά την επαγγελματική επιτυχία όλο και λιγότερο εξαρτημένη από την ικανότητα και πολύ περισσότερο από την τύχη ή τον οπορτουνισμό. Η σκληρή δουλειά και τα καλά αποτελέσματα δεν αρκούν πλέον. Κάποιος πρέπει επίσης να κάνει τον εαυτό του ορατό, να εκτιμηθεί, να επεκτείνει το δίκτυό του. Η εμφάνιση και η ορατότητα μετράνε περισσότερο από αποτελέσματα και αποτελεσματικότητα. Ένα μακρύ κατάλογο διασυνδέσεων κι ένα καλό κοινωνικό δίκτυο υπολογίζονται περισσότερο από το ταλέντο. Σε έναν κόσμο του φαίνεσθαι, αυτό που έχει σημασία δεν είναι αυτό που είμαστε, αλλά αυτό που δείχνουμε – όχι οι μακροπρόθεσμες συνέπειες των πράξεών μας, αλλά τα άμεσα, εμφανή αποτελέσματά τους. Αυτός είναι ο κύριος λόγος που η διαστροφή έχει διαδοθεί: υπάρχει μια γενική τάση να αντιμετωπίζουμε τους άλλους ως εργαλεία που πρέπει να απορρίπτονται όταν δεν είναι πλέον χρήσιμα. Εκτός από τις άμεσες εργασιακές πιέσεις, υπάρχουν πολύ πιο λεπτές κοινωνικές πιέσεις: κάποιος πρέπει να είναι σε φόρμα, ευτυχισμένος, εκπληρωμένος και με υψηλές επιδόσεις, επειδή τα άτομα εκτιμώνται μόνο για αυτό που φαίνονται ……. Η ανάπτυξη ενός προσαρμοστικού «ψεύτικου εαυτού» οδηγεί τους ανθρώπους να χάσουν την επαφή με τα αληθινά εσωτερικά τους συναισθήματα και να ζουν μια ύπαρξη χωρίς αυθεντικότητα. Ο αγώνας για την επιτυχία δημιουργεί μοναχικούς ανθρώπους που είναι ευάλωτοι στην κατάθλιψη. Αν θέλουμε να μειώσουμε τις εργασιακές απουσίες που σχετίζονται με προβλήματα ψυχικής υγείας, πρέπει να αποδεχτούμε τα τρωτά σημεία των ανθρώπων που δεν μπορούν να είναι σε άριστη κατάσταση ανά πάσα στιγμή. Πρέπει πάντα να εξετάζουμε τους ανθρώπους ολιστικά. … .. Η συνέπεια αυτών των αλλαγών είναι ότι οι κοινωνίες μας γίνονται όλο και πιο άνισες: αφενός, υπάρχουν εκείνοι που παίζουν το παιχνίδι της παράστασης, οι μη συναισθηματικοί που μπορούν να κρύψουν τα συναισθήματά τους ή που δεν αφήνουν τίποτα να τους επηρεάσει. από την άλλη είναι οι ευαίσθητοι, εύθραυστοι άνθρωποι, οι οποίοι διαρκώς πετιούνται / αποβάλλονται (Marie-France Hirigoyen) ».

Soma / Σώμα   (continued….)

“Our fascia is central to our awareness of our body in space and our awareness of all that is happening inside our body. This connective tissue literally encircles and encases our whole body, connecting, stabilizing, supporting, and protecting the cells, bones, muscles, organs, brain, nerves, arteries, and veins and the entire body as a unit.….. The fascia can be considered to be one of our richest sensory organs. ….. The sensory nerve endings embedded within the fascia contribute to both interoception (how we feel inside ourselves) and proprioception (our awareness of our body in space). So when we “go inside” to find out what is happening in our body, it is the interoceptive capacity of the sensory nerves in our fascia that tells us that our stomach is tight, or our jaw or our toes are clenched, or our back is aching. We use proprioception when we notice our posture, balance, and movement relative to gravity….” Dr Susan McConnell (posted July 5th)

This piece today is related to recent posts and based on Dr Arielle Schwartz’s article, Fascia and the Vagus Nerve. In this article Dr Arielle Schwartz considers how fascia plays a key role in building up resilience and suggests that we can nourish and rehydrate our fascia and the vagus nerve (which plays an important role in communicating changes in fascia to our brain) by attending to our body and mind through sensory awareness, conscious breathing, mindful movement, stretching and massage.

In relation to the vagus nerve, Dr Schwartz writes that we could think of it as a bi-directional information highway between brain and body that helps regulate our autonomic nervous system. Stressful events engage our sympathetic nervous system through the fight or flight responses. The vagus nerve allows us to let go of fight or flight for the purpose of resting, digesting, and bonding with others during times of safety. However, in situations that are traumatic or life threatening, this vagal brake can lead to nausea, dizziness, or fainting. Concerning the fascia, also known as connective tissue, she describes it, as a fibrous web that houses 250 million nerve endings and extends into every structure and system of our body, from superficial layers under our skin and deeper layers that wrap around our bones and muscles. She discusses how fascia provides a nourishing and lubricating layer around our lungs, which intertwines with the layer of fascia around our heart. There is also protective connective tissue around our digestive organs and in our endocrine glands, and thus, it plays a role in transmitting hormones throughout our body. Hardening in the fascia occurs for many reasons: emotional stress; physical injuries; lack of movement; historical traumas. Also, some level of hardening occurs every night during sleep. Overtime if recovery does not take place it can present as chronic pain, systemic inflammation, chronic fatigue syndrome, muscular tension and other problems.

Schwartz writes that physical tension in our muscles and connective tissue is a protective layer, which in somatic psychology is termed “armoring”, and it is held as a form of memory that won’t release until one feels safe. She claims that when our body goes into some kind of shock we either move into freeze (tonic immobility) or faint (collapsed immobility) responses, but when these trauma responses don’t resolve we can lose the capacity to rhythmically expand and contract. In this case fascial “fuzz” can build up and we can lose our connection to our bodily sensations and be more likely to feel disconnected or dissociated. Dr Stephen Porges, who has developed the polyvagal theory, has coined the term neuroception. In brief, neuroception [I have recently referred to this in July 5^th post] is the process by which the autonomic nervous system, automatically and without conscious awareness, scans for internal and external cues of threat and responds. This life saving process in times of danger can also heighten stress levels and lead to hypervigilance when trauma is not released. However, we can also engage in conscious neuroception by observing our body for signals that give us feedback about the state of our nervous system. Dr Schwartz writes: “By observing your body, you can determine if you are feeling calm and connected, keyed up in “fight or flight,” feeling frozen or feeling shut down and collapsed. Self-knowledge of your body and mind allows you to engage in strategies that bring you into an optimal zone of nervous system regulation.” Dr Schwartz suggests that if we need to upregulate our nervous system we can engage in movement and breath practices that help mobilization strategies to unwind from chronic freeze or faint responses. We can also explore how it feels to tune into cues of safety that allow us to initiate a “relaxation response.” She writes that when we are in an “optimal zone” of nervous system regulation we feel: more connected to ourself and others; curious about our inner experience and needs; an enhanced sense of clarity; compassionate; creative; joyful; courageous; empowered and confident.